ฃ.ฃวด ฅ.ฅน หายไปไหน?
นำเสนอข่าวโดย >> ทีมงานครูวันดีดอทคอม
ส่งข่าวนี้ เข้าไลน์ 
ก-
ก+
ฃ.ฃวด ฅ.ฅน
ในหนังสือ ภาษา–ประเพณี–บันเทิง (สำนักพิมพ์แสงดาว 2551) เอนก นาวิกมูล เขียนเรื่อง ฃ.ขวด และ ฅ.คน ไว้ว่า เมื่อหลายปีที่ผ่านมา มีคนรื้อฟื้นเอาตัว ฅ หัวหยักที่สูญหายไปนาน มาเขียนคำว่า คน ที่หมายถึงมนุษย์
คำว่า “คน” นั้น เอนกบอกว่า เรากำลังจะหลงทาง ไปหาหนังสือโบราณมาดู ไม่มีเรื่องไหน เขียน “ฅน” เลย เขียนว่า “คน” มาโดยตลอด แล้วตัว ฅ หัวหยักเล่า ท่านใช้เขียนคำไหน
ตอบว่า ได้แก่คำว่า “ลำฅอ” ซึ่งเดี๋ยวนี้เราเขียนเป็น “ลำคอ” ถ้าอยากรื้อฟื้น ฅ หัวหยักจริงๆ ก็ต้องหันไปเน้นที่ “ลำฅอ” ไม่ใช่มาเน้นที่ “ฅน”
เหตุผลการตัด ฃ กับ ฅ ทิ้งไป นั่นไม่ใช่เพราะไม่มีศัพท์สำหรับ ฃ ฅ แต่เพราะคำมันน้อยไป
เมื่อหมอแมคฟาร์แลนด์ ปรับปรุงพิมพ์ดีดภาษาไทย เห็นว่าไม่จำเป็น จึงได้ตัด ฃ กับ ฅ ออกเสีย
ตั้งแต่นั้น ฃ กับ ฅ ก็หมดทางทำกิน
เด็กๆ รวมทั้งตัวคุณเอนก ก็เกิดความงุนงงมานาน เวลาท่อง ก ถึง ฮ แต่พอถึง ฃ ก็พิมพ์ตัวอย่างการใช้ว่าได้แก่ ขวด ซึ่งหัวไม่เห็นหยัก พอถึง ฅ ทำไมจึงได้แก่ คน ซึ่งหัวก็ไม่เห็นหยักอีก
เล่าโดยย่อแล้วคุณเอนก ก็อธิบายขยายความ
สมัยหนึ่งคุณเอนก เขียนเรื่องคำกำกับ ก.ไก่ถึง ฮ. นกฮูก ลง “ไทยรัฐ” แล้วก็เอามารวมพิมพ์เป็นหนังสือ ชื่อ แกะรอย ก.ไก่ สำนักพิมพ์สารคดี การเขียนเรื่องนี้ ทำให้ได้ทราบว่า ฃ กับ ฅ นั้นเคยใช้เขียนอะไรบ้าง
ที่แน่ๆ ฃ ใช้เขียนคำ ฃอ อย่างฃอสับฃอของควาญช้าง ด้วยเหตุนี้โบราณท่านจึงกำกับ ฃ ไว้ด้วยคำว่า...อังกุษ ซึ่งแปลว่า ฃอสับ
ฅ ใช้เขียน ลำฅอ ด้วยเหตุนี้โบราณท่านจึงกำกับ ฅ ด้วยคำว่า กัณฐา ซึ่งแปลว่า ลำฅอ
การรื้อฟื้น ฃ นั้นไม่ค่อยมีใครใส่ใจ เพราะไม่เกี่ยวกับคน จะเขียน ฃ ขอ หรือ ฃวดดูลักลั่นก็ช่างมัน แกล้งทำเป็นไม่รู้ไม่ชี้เสีย ก็หมดเรื่อง
แต่ ฅ มีปัญหามาก แต่ก่อนคำว่า คนที่หมายถึงมนุษย์ เราไม่เขียนว่าฅน เลย
ถามว่า เราเริ่มสับสน เขียน คนมนุษย์โดยใช้ ฅ หัวหยักมาตั้งแต่เมื่อใด ตอบว่า ตั้งแต่ พ.ศ.2473 เริ่มจากครูย้วน ทันนิเทศ ท่านแต่งกลอน ก.ไก่ พิมพ์ขายในชื่อ แบบเรียนไว
ครูย้วน เผลอหรืออย่างไรไม่ทราบ เขียนว่า
ก.เอ๋ย ก ไก่ ขอ ไข่มาหา ฃ ฃวด น้องชาย ค ควาย เข้านา ฅ ฅนโสภา เดินหน้า ฆระฆัง
นี่เป็นกลอนกำกับ ก ไก่ ชุดแรกของไทย หนังสือแบบเรียนไว ของครูย้วนพิมพ์หลายครั้ง เด็กรุ่น พ.ศ.2470-2480 ท่องกันเกร่อ จำ ฅ ฅนโสภา มาตั้งแต่บัดนั้น
ครูย้วน ลืมไปว่า ฅ เคยใช้กับ ลำฅอ ถ้าท่านเขียนว่า ฅ โสภา หรือ ฅ กัณฐา ก็ไม่มีปัญหา
พอเผลอใช้ ฅ ฅนเข้าเป็นคนแรก ก็ได้เรื่อง ทั้งเด็กทั้งครูรวมทั้งนักแต่งกลอน ก.ไก่ ฉบับหลังๆ พากันท่องตามไปหมด ทีแรก ก็ ฅ ฅน ต่อมาก็กลายเป็น ฅ คน ข้างหน้าหัวหยัก ข้างหลังหัวไม่หยัก แบบหัวมังกุท้ายมังกร
ไม่มีใครสงสัยเลย ไฉนเล่นกำกับลักลั่นอย่างนั้น
พลิกดูแบบเรียน ก.ไก่ หลัง พ.ศ.2472 ทั้งครูทั้งเด็กคงพากันงง ไม่รู้จะหาคำเฉลยได้อย่างไร เพราะสังคมไทยสอนให้เชื่อตามๆ กัน คัดลอก ตามๆ กัน ถึงสงสัยอย่างไร ก็ไม่มีเวลาพิสูจน์กัน
กระทรวงศึกษา ก็ดูกระไร ปล่อยให้สงสัยอยู่อย่างนั้น
ราชบัณฑิตยสถาน ก็ดูกระไร แม้ในพจนานุกรมฉบับใหม่ ที่ว่าชำระแล้ว ท่านก็ไม่ตั้งข้อสังเกตไว้ให้เลยว่า ฃ เคยใช้เขียนอะไร ฅ เคยใช้เขียนอะไร
ท่านบอกแต่เพียงว่า ฃ พยัญชนะตัวที่ 3 เป็นพวกอักษรสูง ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
ฅ พยัญชนะตัวที่ 4 นับเป็นพวกอักษรต่ำ ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
“เวรกรรมจริงๆ” เอนกบ่น ถ้าอย่างนั้นคนโบราณเขาประดิษฐ์ ฃ กับ ฅ ขึ้นมาให้รกสายตา ทำไม
นักวิชาการชื่อ สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ เคยสอนธรรมศาสตร์ เขียนเรื่อง ฃ คิดเรื่อง ฅ ลงวารสารเมืองโบราณ ฉบับเดือน ก.ค.ควบ ก.ย. พ.ศ.2541 โดยตั้งคำถาม ฃ กับ ฅ หายไปไหน
คุณสุดแดน อ่านงานเขียนของ ศ.ดร.สุริยา รัตนกุล พิมพ์เมื่อปี 2537 ศ.ดร.สุริยา ค้นพบ
ว่า ศิลาจารึกหลักที่ 1 เคยใช้ ฃ-ฅ โดยไม่ปนกับ ข-ค เลย
คำที่เคยใช้ ได้แก่ ฃุน พบถึง 21 แห่งไม่เผลอเขียนเป็น ฃุนแม้แต่ตัวเดียว
ศิลาจารึกวัดศรีชุม จารึกหลังหลักที่ 1 มีคำว่า ฅอ ฅ้อน ฅาบ (ที่หมายถึงครั้ง) แฅว ฃีน (หมายถึงกลางคืน)
ได้พื้นฐานความรู้จาก ศ.ดร.สุริยา แล้ว คราวนี้คุณสุดแดนก็ค้นเองจนพบว่า
ในกฎหมายตราสามดวง ที่ชำระในสมัย ร. 1 มีคำว่า ฃอกล่าว ฃอเชิญ ฃอเดชะ ฃอถวาย ฃอทาน ฃอโทษ ฃ้อมือ ฃ้อใหญ่ใจความ ฃันหมาก ฃาดแคลน...ทั้งยังมีคำว่า ฅรบฅอ (ลำฅอ) และคำว่า ฅา (ขื่อฅา)
ส่วนคำว่า คน นั้น ท่านใช้ ค.หัวธรรมดาทั้งสิ้น เช่น คนกระยาจก คนกลาง คนไข้คนดี คนเดินทาง คนเดียว
หรือแม้แต่คำว่า ฃายคน.