การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม
โดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC)
เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและงานอาชีพ (Life and Career Skills)
ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
ผู้วิจัย นายสุริเยศ ถุงจันทร์
ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา วิทยฐานะผู้อำนวยการชำนาญการพิเศษ
สถานศึกษาที่วิจัย โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ตำบลกันทรารมย์ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 สพฐ.
สถานศึกษาปัจจุบัน โรงเรียนอนุบาลศรีประชานุxxxล ตำบลห้วยเหนือ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 สพฐ.
ปีการศึกษา ปีการศึกษา 2564
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) สภาพปัจจุบัน ปัญหา และแนวทางในการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม การสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และ
การเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model
ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ และ
4) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้วิธีการวิจัยและพัฒนา (Research & Development) กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียน โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 ปีการศึกษา 2564 ประกอบด้วย ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 62 คน นักเรียน จำนวน 770 คน ได้มาโดยการสุ่มอย่างง่าย (Simple Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) เครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนา ได้แก่ รูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ 2) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบประเมินผลการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และแบบประเมินทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ เป็นชนิดมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale) 5 ระดับ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ( ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้
1. สภาพปัจจุบัน ปัญหา และแนวทางในการบริหารโรงเรียนสุขภาวะ พบว่า โรงเรียน
บ้านกันทรารมย์ ได้ดำเนินการตามแนวทางโรงเรียนสุขภาวะ ยังไม่มีรูปแบบ วิธีการบริหารจัดการ
ที่เป็นระบบ เป็นรูปธรรม ที่จะสามารถพัฒนาโรงเรียนในองค์รวม ซึ่งจะส่งผลให้โรงเรียน ผู้บริหาร นักเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษา รวมถึงผู้ปกครองและชุมชนได้แสดงออกถึงความสุขอย่างแท้จริง
2. รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ที่ผู้พัฒนาสังเคราะห์ขึ้น โดยอาศัยแนวคิดสำคัญ คือ 1) แนวคิดเชิงยุทธศาสตร์ เพื่อให้ทั้ง 3 ฝ่ายร่วมสร้างแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษาโรงเรียนสุขภาวะ (School Improvement Plan : SIP) 2) แนวคิดเชิงระบบ เพื่อออกแบบกระบวนการทำงานในโรงเรียนให้เกิดความยั่งยืน และ 3) การเรียนรู้การทำงานเป็นทีมโดยใช้ชุมชนการเรียนรู้เชิงวิชาชีพ ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบดังนี้ 1) ความเป็นมาและความสำคัญ 2) หลักการ 3) จุดมุ่งหมาย 4) กระบวนการบริหารจัดการ และ 5) การวัดและประเมินผล ทั้งนี้กระบวนการบริหารจัดการใช้ Team Model ภายใต้วงจรคุณภาพ PDCA ประกอบด้วย 4.1 T คือ Teamwork เป็นการทำงานแบบร่วมแรงร่วมใจในระบบทีม ทั้งผู้บริหาร ครู นักเรียน และกำหนดผลสำเร็จร่วมกัน ตามแผนพัฒนาโรงเรียน (School Improvement Plan: SIP) 4.2 E คือ Environment โรงเรียนจัดการสิ่งแวดล้อมให้โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเสริมสร้างให้ผู้เรียนมีความสุข และมีสภาพแวดล้อมแห่งการเรียนรู้ในโรงเรียนให้เกิดความยั่งยืน 4.3 A คือ Active Learning นักเรียนได้ลงมือทำผ่านกระบวนการและกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem - Based Learning: PBL) และจิตศึกษา ที่จะทำให้ผู้เรียนเกิดความกระตือรือร้นในการจะทำกิจกรรมต่าง ๆ โดยโรงเรียนเป็นเวทีการเรียนรู้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดทักษะชีวิตมีสุขภาวะผ่านชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Leaning Community: PLC) 4.4 M คือ Management การบริหารจัดการให้ครูและบุคลากรทางการศึกษาเข้ามามีนส่วนร่วมในการดำเนินงานเพื่อให้โรงเรียนเป็นสถานที่สร้างสุขภาวะให้กับผู้เรียน สร้างโรงเรียนแห่งความสุขด้วยความร่วมมือและประสานความร่วมมือกับทุกภาคส่วนโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (School-Based Development and Management: SBM) มีผลการประเมินในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
3. ผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
3.1 ผลการประเมินการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้
TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
3.2 ผลการประเมินทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
4. ผลการประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) โรงเรียนบ้านกันทรารมย์
ในภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด
โดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC)
เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและงานอาชีพ (Life and Career Skills)
ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
ผู้วิจัย นายสุริเยศ ถุงจันทร์
ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา วิทยฐานะผู้อำนวยการชำนาญการพิเศษ
สถานศึกษาที่วิจัย โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ตำบลกันทรารมย์ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 สพฐ.
สถานศึกษาปัจจุบัน โรงเรียนอนุบาลศรีประชานุxxxล ตำบลห้วยเหนือ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 สพฐ.
ปีการศึกษา ปีการศึกษา 2564
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) สภาพปัจจุบัน ปัญหา และแนวทางในการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม การสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และ
การเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model
ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ และ
4) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้วิธีการวิจัยและพัฒนา (Research & Development) กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียน โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 3 ปีการศึกษา 2564 ประกอบด้วย ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 62 คน นักเรียน จำนวน 770 คน ได้มาโดยการสุ่มอย่างง่าย (Simple Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) เครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนา ได้แก่ รูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ 2) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบประเมินผลการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และแบบประเมินทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ เป็นชนิดมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale) 5 ระดับ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ( ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้
1. สภาพปัจจุบัน ปัญหา และแนวทางในการบริหารโรงเรียนสุขภาวะ พบว่า โรงเรียน
บ้านกันทรารมย์ ได้ดำเนินการตามแนวทางโรงเรียนสุขภาวะ ยังไม่มีรูปแบบ วิธีการบริหารจัดการ
ที่เป็นระบบ เป็นรูปธรรม ที่จะสามารถพัฒนาโรงเรียนในองค์รวม ซึ่งจะส่งผลให้โรงเรียน ผู้บริหาร นักเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษา รวมถึงผู้ปกครองและชุมชนได้แสดงออกถึงความสุขอย่างแท้จริง
2. รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) โรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ที่ผู้พัฒนาสังเคราะห์ขึ้น โดยอาศัยแนวคิดสำคัญ คือ 1) แนวคิดเชิงยุทธศาสตร์ เพื่อให้ทั้ง 3 ฝ่ายร่วมสร้างแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษาโรงเรียนสุขภาวะ (School Improvement Plan : SIP) 2) แนวคิดเชิงระบบ เพื่อออกแบบกระบวนการทำงานในโรงเรียนให้เกิดความยั่งยืน และ 3) การเรียนรู้การทำงานเป็นทีมโดยใช้ชุมชนการเรียนรู้เชิงวิชาชีพ ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบดังนี้ 1) ความเป็นมาและความสำคัญ 2) หลักการ 3) จุดมุ่งหมาย 4) กระบวนการบริหารจัดการ และ 5) การวัดและประเมินผล ทั้งนี้กระบวนการบริหารจัดการใช้ Team Model ภายใต้วงจรคุณภาพ PDCA ประกอบด้วย 4.1 T คือ Teamwork เป็นการทำงานแบบร่วมแรงร่วมใจในระบบทีม ทั้งผู้บริหาร ครู นักเรียน และกำหนดผลสำเร็จร่วมกัน ตามแผนพัฒนาโรงเรียน (School Improvement Plan: SIP) 4.2 E คือ Environment โรงเรียนจัดการสิ่งแวดล้อมให้โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเสริมสร้างให้ผู้เรียนมีความสุข และมีสภาพแวดล้อมแห่งการเรียนรู้ในโรงเรียนให้เกิดความยั่งยืน 4.3 A คือ Active Learning นักเรียนได้ลงมือทำผ่านกระบวนการและกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem - Based Learning: PBL) และจิตศึกษา ที่จะทำให้ผู้เรียนเกิดความกระตือรือร้นในการจะทำกิจกรรมต่าง ๆ โดยโรงเรียนเป็นเวทีการเรียนรู้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดทักษะชีวิตมีสุขภาวะผ่านชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Leaning Community: PLC) 4.4 M คือ Management การบริหารจัดการให้ครูและบุคลากรทางการศึกษาเข้ามามีนส่วนร่วมในการดำเนินงานเพื่อให้โรงเรียนเป็นสถานที่สร้างสุขภาวะให้กับผู้เรียน สร้างโรงเรียนแห่งความสุขด้วยความร่วมมือและประสานความร่วมมือกับทุกภาคส่วนโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (School-Based Development and Management: SBM) มีผลการประเมินในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
3. ผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์
3.1 ผลการประเมินการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้
TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
3.2 ผลการประเมินทักษะชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ของนักเรียนโรงเรียนบ้านกันทรารมย์ ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด
4. ผลการประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนสุขภาวะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมโดยใช้ TEAM Model ผ่านการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) โรงเรียนบ้านกันทรารมย์
ในภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด