การเลี้ยงไส้เดือน และการทำมูลไส้เดือน
เรื่อง การเลี้ยงไส้เดือน และการทำมูลไส้เดือน
ชื่อ นางสาวเจนจรินทร์ ห่วงเอี่ยม
วิธีการเลี้ยงไส้เดือนดินวิธีทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน
ตอนผู้เขียนเด็กๆจำได้ว่าใช้ไส้เดือนมาเป็นเหยื่อล่อปลา จนโตมาถึงได้รู้ว่า เค้าได้นำเอาเจ้าไส้เดือนที่เราใช้เป็น เหยื่อตกปลามาทำเป็นปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนกัน การเลี้ยงไส้เดือน เพื่อทำเป็น "ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน" วิธีการง่ายไม่ ยุ่งยาก ประหยัดค่าใช้จ่ายในการทำไร่ทำสวน แถมยังสามารถสร้างเป็นรายได้ ในการทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน จำหน่ายได้อีกด้วย ผู้เขียน ได้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ในการทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน มาเผยแพร่ที่นี่ ไส้เดือนดินหรือไส้เดือน นอกจากจะใช้เป็นเหยื่อล่อปลา ที่ทำกันมาตั้งแต่โบราณ จนถึงปัจจุบันก็ยังใช้กันอยู่บางพื้นที่ แล้วยังเป็นสัตว์ประเภทที่ดีและสำคัญมากสำหรับระบบนิเวศน์ต่อพืชแล้ว ยังสามารถเลี้ยงเพื่อทำเป็นปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนได้อีกด้วย ทำเป็นอาชีพสร้างรายได้เพื่อจำหน่าย หรือทำเพื่อใช้ในไร่ในสวนของท่านเองก็ได้ ไส้เดือนเป็นสัตว์ประเภทไม่มีกระดูกสันหลัง เป็นสัตว์ที่มีทั้งเพศผู้และเพศเมีย อยู่ในตัวเดียวกันหรือสัตว์สองเพศนั่นเอง ลักษณะของไส้เดือนที่ใครก็รู้จักกันดีคือ มีลักษณะลำตัวยาวๆลำตัวเป็นข้อหรือปล้องๆมีสีดำบ้างสีแดงและสีม่วงบ้างแล้วแต่สายพันธ์ไส้เดือนดินพบอยู่ทั่วไป ใต้ดินที่ชื้นหรือตามซากพืช หรือใต้มูลสัตว์ต่างๆ ปัจจุบันมีหลายหน่วยงาน หลายโครงการ ได้ทำการค้นคว้าและวิจัยเรื่องของไส้เดือนเพื่อนำมาทำให้เกิดประโยชน์และสร้างรายได้ให้เกษตรกร เพราะลักษณะพิเศษของไส้เดือน เป็นสัตว์ที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศน์ การชอนไช้ใต้ดินของไส้เดือน ก็เหมือนกับการที่เราพรวนดิน พืชผักผลไม้ของเรานั่นเอง การเลี้ยงไส้เดือนดิน มีหลายแบบหลายวิธีใช้กะละมังกลม หรือบ่อซีเมนต์หรือบ่อปูนกลมก็ได้ แต่ทำแบบให้ ได้จำนวนและปริมาณเยอะก็นิยมเลี้ยงใส่บ่อซีเมนต์หรือบ่อกลมกันเป็นส่วนใหญ่ อุปกรณ์ก็ไม่ยุ่งยากหาได้ง่ายและประหยัด การเลี้ยงไส้เดือนดินเพื่อทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน ในบ่อซีเมนต์
วัสดุและอุปกรณ์ในการเลี้ยงไส้เดือนดิน
1. บ่อซีเมนต์กลม ที่มีความกว้างของบ่อ ประมาณ 80-100
2. มูลสัตว์หรือขี้วัวแห้ง 1 กระสอบ หรือ กระสอบครึ่ง ต่อหนึ่งบ่อ
3. ไส้เดือนดิน ประมาณ 2 กิโล ต่อ1บ่อ ไส้เดือนที่นิยมเลี้ยง คือพันธุ์แอฟริกาลำตัวจะมีสีม่วง เพราะไส้เดือน พันธุ์พันธ์แอฟริกา นั้นมีข้อดีคือ ตัวอ้วนโต เคลื่อนไหวช้าและให้ปุ๋ยจำนวนที่มาก และยังขยายพันธุ์ได้เร็วอีกด้วย
วิธีการเลี้ยงไส้เดือนดินในบ่อซีเมนต์
- ใส่ขี้วัวลงไปในบ่อซีเมนต์ 1หรือ1กระสอบครึ่ง แล้วทำให้ขี้วัวเย็น หรือคลายความร้อน นั่นคือรดน้ำขี้วัว รดน้ำประมาณ1-2 อาทิตย์ วิธีการวัดง่ายๆว่าขี้วัวเย็นพร้อมใช้หรือยัง ให้ใช้มือล้วงลงไปในขี้วัว ถ้ามือเราเย็นก็ หมายถึง ขี้วัวพร้อมใช้ทำปุ๋ ยแล้ว แต่ถ้ามือที่ล้วงลงไป รู้สึกอุ่นๆ ก็แสดงว่าขี้วัวยังไม่คลายความร้อน หรือยังเย็น ไม่พอ ต้องรดน้ำเพิ่มให้กับขี้วัวจนเย็นได้ที่
- พอวัดได้ว่าขี้วัวเย็นได้ที่แล้ว ให้นำไส้เดือนดินพันธุ์แอฟริกา ใส่ลงไปบนขี้วัว ประมาณ 1-2 กิโลกรัม ใส่ลง ไปโดยที่ไม่ต้องฝังตัวเค้าลงใต้ขี้วัว เพราะถ้าขี้วัวเย็นได้ที่ เค้าจะทำการชอนไช้ลงใต้ขี้วัวเอง
- ให้ความชื้นโดยการรดน้ำ 3-4 วันครั้ง ประมาณ 1-2 เดือน ก็สามารถเก็บปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน ไปใช้กับพืช ,ผักผลไม้ หรือจำหน่ายได้แล้วครับ
การเลี้ยงไส้เดือนดินเพื่อทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนในกะละมัง
1. กะลังมังสีดำ ความกว้างประมาณ 1ศอก (ใบละไม่เกิน 20 บาท)
2. ขี้วัวแห้ง เก็บเศษฟาง หรือวัสดุที่ปนมากับขี้วัวออกให้เหลือแค่ขี้ วัวจริงๆ
3. ไส้เดือนดินพันธ์แอฟริกันที่ใช้เลี้ยงกันทั่วไป ประมาณ 3 ขีด
4. กากมะพร้าวสับ หรือใบไม้แห้ง (ใบมะขามเทศ,ใบก้ามปู) วิธีและขั้นตอนในการเลี้ยงก็ไม่แตกต่างกันกับการเลี้ยงในท่อ ซีเมนต์ แค่ลดปริมาณลง
- นำกะละมังไปเจาะรูโดยใช้สว่าน 2 หุน เจาะให้ทั่วกะละมัง เพื่อให้น้ำไหลผ่านออกได้สะดวก
- นำขี้วัวมาทำการรดน้ำให้ขี้วัวเปียก เพื่อล้างความร้อนของขี้วัวและแก๊สออกให้หมด รดน้ำขี้วัว ประมาณ 1-2 อาทิตย์ แล้วแต่ความร้อนของขี้วัว
- น ากากมะพร้าวสับมาผสม ประมาณ 30% ของขี้วัว 70 % น ามาผสมให้เข้ากัน มะพร้าวสับควรแช่น้ำก่อนเพื่อล้างยาง ของมะพร้าวออกไป ที่ผสมกากมะพร้าวผสม เพื่อช่วยในการ เพิ่มความเย็นให้กับขี้วัว ผสมเข้ากันแล้วน าไปใส่ในกะละมัง ประมาณครึ่งกะละมัง
- ใส่ไส้เดือน 3 ขีด ลงบนขี้วัวผสมไว้ในกะละมัง แล้วน าไว้ใน โรงเรือนที่เย็น โดยทำเป็ นชั้นเหล็ก หรือชั้นท่อพีวีซีก็ได้ ไส้เดือนชอบความชื้นและเย็น รดน้ำให้ความชื้นกับไส้เดือน 3-4 วันต่อครั้ง ประมาณ 1ครึ่งหรือ2 เดือนเราก็จะได้ปุ๋ ย หมักมูลไส้เดือน เต็มกะละมัง สามารถนำไปใส่พืช ผักผลไม้ หรือจำหน่ายได้แล้วครับ
หมายเหตุ : โรงเรือนที่เลี้ยงไส้เดือนดิน คือต้องเป็นพื้นที่โล่ง อากาศถ่ายเทได้สะดวก แดงส่องบ้างแต่ไม่ให้ร้อน จัด - สามารถให้อาหารเสริมได้ คือเศษผักที่เหลือใช้การทำครัว ให้หรือไม่ให้ก็ได้ เพราะไส้เดือนพันธ์แอฟริกากิน ขี้วัวเป็นอาหารหลักอยู่แล้ว - เราสามารถแยกพ่อพันธุ์แม่พันธ์ไส้เดือนไว้ได้ โดยการคัดเอาไส้เดือนที่ตัวโตๆ ไว้ ไส้เดือนดินเป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดุกสันหลัง ไม่ชอบความร้อน เพราะฉะนั้น มูลของไส้เดือนจึงเย็น สามารถนำไป รองหลุมที่เตรียมปลูกพืชผักผลไม้ได้เลย หรือใส่เป็นปุ๋ยแก่ต้นไม้ที่กำลังเจริญเติบโตได้ดี ผู้เขียนหวังว่าบทความนี้คงเป็นประโยชน์แก่ท่านผู้อ่านได้ไม่มากก็น้อย
ชื่อ นางสาวเจนจรินทร์ ห่วงเอี่ยม
วิธีการเลี้ยงไส้เดือนดินวิธีทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน
ตอนผู้เขียนเด็กๆจำได้ว่าใช้ไส้เดือนมาเป็นเหยื่อล่อปลา จนโตมาถึงได้รู้ว่า เค้าได้นำเอาเจ้าไส้เดือนที่เราใช้เป็น เหยื่อตกปลามาทำเป็นปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนกัน การเลี้ยงไส้เดือน เพื่อทำเป็น "ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน" วิธีการง่ายไม่ ยุ่งยาก ประหยัดค่าใช้จ่ายในการทำไร่ทำสวน แถมยังสามารถสร้างเป็นรายได้ ในการทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน จำหน่ายได้อีกด้วย ผู้เขียน ได้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ในการทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน มาเผยแพร่ที่นี่ ไส้เดือนดินหรือไส้เดือน นอกจากจะใช้เป็นเหยื่อล่อปลา ที่ทำกันมาตั้งแต่โบราณ จนถึงปัจจุบันก็ยังใช้กันอยู่บางพื้นที่ แล้วยังเป็นสัตว์ประเภทที่ดีและสำคัญมากสำหรับระบบนิเวศน์ต่อพืชแล้ว ยังสามารถเลี้ยงเพื่อทำเป็นปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนได้อีกด้วย ทำเป็นอาชีพสร้างรายได้เพื่อจำหน่าย หรือทำเพื่อใช้ในไร่ในสวนของท่านเองก็ได้ ไส้เดือนเป็นสัตว์ประเภทไม่มีกระดูกสันหลัง เป็นสัตว์ที่มีทั้งเพศผู้และเพศเมีย อยู่ในตัวเดียวกันหรือสัตว์สองเพศนั่นเอง ลักษณะของไส้เดือนที่ใครก็รู้จักกันดีคือ มีลักษณะลำตัวยาวๆลำตัวเป็นข้อหรือปล้องๆมีสีดำบ้างสีแดงและสีม่วงบ้างแล้วแต่สายพันธ์ไส้เดือนดินพบอยู่ทั่วไป ใต้ดินที่ชื้นหรือตามซากพืช หรือใต้มูลสัตว์ต่างๆ ปัจจุบันมีหลายหน่วยงาน หลายโครงการ ได้ทำการค้นคว้าและวิจัยเรื่องของไส้เดือนเพื่อนำมาทำให้เกิดประโยชน์และสร้างรายได้ให้เกษตรกร เพราะลักษณะพิเศษของไส้เดือน เป็นสัตว์ที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศน์ การชอนไช้ใต้ดินของไส้เดือน ก็เหมือนกับการที่เราพรวนดิน พืชผักผลไม้ของเรานั่นเอง การเลี้ยงไส้เดือนดิน มีหลายแบบหลายวิธีใช้กะละมังกลม หรือบ่อซีเมนต์หรือบ่อปูนกลมก็ได้ แต่ทำแบบให้ ได้จำนวนและปริมาณเยอะก็นิยมเลี้ยงใส่บ่อซีเมนต์หรือบ่อกลมกันเป็นส่วนใหญ่ อุปกรณ์ก็ไม่ยุ่งยากหาได้ง่ายและประหยัด การเลี้ยงไส้เดือนดินเพื่อทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน ในบ่อซีเมนต์
วัสดุและอุปกรณ์ในการเลี้ยงไส้เดือนดิน
1. บ่อซีเมนต์กลม ที่มีความกว้างของบ่อ ประมาณ 80-100
2. มูลสัตว์หรือขี้วัวแห้ง 1 กระสอบ หรือ กระสอบครึ่ง ต่อหนึ่งบ่อ
3. ไส้เดือนดิน ประมาณ 2 กิโล ต่อ1บ่อ ไส้เดือนที่นิยมเลี้ยง คือพันธุ์แอฟริกาลำตัวจะมีสีม่วง เพราะไส้เดือน พันธุ์พันธ์แอฟริกา นั้นมีข้อดีคือ ตัวอ้วนโต เคลื่อนไหวช้าและให้ปุ๋ยจำนวนที่มาก และยังขยายพันธุ์ได้เร็วอีกด้วย
วิธีการเลี้ยงไส้เดือนดินในบ่อซีเมนต์
- ใส่ขี้วัวลงไปในบ่อซีเมนต์ 1หรือ1กระสอบครึ่ง แล้วทำให้ขี้วัวเย็น หรือคลายความร้อน นั่นคือรดน้ำขี้วัว รดน้ำประมาณ1-2 อาทิตย์ วิธีการวัดง่ายๆว่าขี้วัวเย็นพร้อมใช้หรือยัง ให้ใช้มือล้วงลงไปในขี้วัว ถ้ามือเราเย็นก็ หมายถึง ขี้วัวพร้อมใช้ทำปุ๋ ยแล้ว แต่ถ้ามือที่ล้วงลงไป รู้สึกอุ่นๆ ก็แสดงว่าขี้วัวยังไม่คลายความร้อน หรือยังเย็น ไม่พอ ต้องรดน้ำเพิ่มให้กับขี้วัวจนเย็นได้ที่
- พอวัดได้ว่าขี้วัวเย็นได้ที่แล้ว ให้นำไส้เดือนดินพันธุ์แอฟริกา ใส่ลงไปบนขี้วัว ประมาณ 1-2 กิโลกรัม ใส่ลง ไปโดยที่ไม่ต้องฝังตัวเค้าลงใต้ขี้วัว เพราะถ้าขี้วัวเย็นได้ที่ เค้าจะทำการชอนไช้ลงใต้ขี้วัวเอง
- ให้ความชื้นโดยการรดน้ำ 3-4 วันครั้ง ประมาณ 1-2 เดือน ก็สามารถเก็บปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน ไปใช้กับพืช ,ผักผลไม้ หรือจำหน่ายได้แล้วครับ
การเลี้ยงไส้เดือนดินเพื่อทำปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนในกะละมัง
1. กะลังมังสีดำ ความกว้างประมาณ 1ศอก (ใบละไม่เกิน 20 บาท)
2. ขี้วัวแห้ง เก็บเศษฟาง หรือวัสดุที่ปนมากับขี้วัวออกให้เหลือแค่ขี้ วัวจริงๆ
3. ไส้เดือนดินพันธ์แอฟริกันที่ใช้เลี้ยงกันทั่วไป ประมาณ 3 ขีด
4. กากมะพร้าวสับ หรือใบไม้แห้ง (ใบมะขามเทศ,ใบก้ามปู) วิธีและขั้นตอนในการเลี้ยงก็ไม่แตกต่างกันกับการเลี้ยงในท่อ ซีเมนต์ แค่ลดปริมาณลง
- นำกะละมังไปเจาะรูโดยใช้สว่าน 2 หุน เจาะให้ทั่วกะละมัง เพื่อให้น้ำไหลผ่านออกได้สะดวก
- นำขี้วัวมาทำการรดน้ำให้ขี้วัวเปียก เพื่อล้างความร้อนของขี้วัวและแก๊สออกให้หมด รดน้ำขี้วัว ประมาณ 1-2 อาทิตย์ แล้วแต่ความร้อนของขี้วัว
- น ากากมะพร้าวสับมาผสม ประมาณ 30% ของขี้วัว 70 % น ามาผสมให้เข้ากัน มะพร้าวสับควรแช่น้ำก่อนเพื่อล้างยาง ของมะพร้าวออกไป ที่ผสมกากมะพร้าวผสม เพื่อช่วยในการ เพิ่มความเย็นให้กับขี้วัว ผสมเข้ากันแล้วน าไปใส่ในกะละมัง ประมาณครึ่งกะละมัง
- ใส่ไส้เดือน 3 ขีด ลงบนขี้วัวผสมไว้ในกะละมัง แล้วน าไว้ใน โรงเรือนที่เย็น โดยทำเป็ นชั้นเหล็ก หรือชั้นท่อพีวีซีก็ได้ ไส้เดือนชอบความชื้นและเย็น รดน้ำให้ความชื้นกับไส้เดือน 3-4 วันต่อครั้ง ประมาณ 1ครึ่งหรือ2 เดือนเราก็จะได้ปุ๋ ย หมักมูลไส้เดือน เต็มกะละมัง สามารถนำไปใส่พืช ผักผลไม้ หรือจำหน่ายได้แล้วครับ
หมายเหตุ : โรงเรือนที่เลี้ยงไส้เดือนดิน คือต้องเป็นพื้นที่โล่ง อากาศถ่ายเทได้สะดวก แดงส่องบ้างแต่ไม่ให้ร้อน จัด - สามารถให้อาหารเสริมได้ คือเศษผักที่เหลือใช้การทำครัว ให้หรือไม่ให้ก็ได้ เพราะไส้เดือนพันธ์แอฟริกากิน ขี้วัวเป็นอาหารหลักอยู่แล้ว - เราสามารถแยกพ่อพันธุ์แม่พันธ์ไส้เดือนไว้ได้ โดยการคัดเอาไส้เดือนที่ตัวโตๆ ไว้ ไส้เดือนดินเป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดุกสันหลัง ไม่ชอบความร้อน เพราะฉะนั้น มูลของไส้เดือนจึงเย็น สามารถนำไป รองหลุมที่เตรียมปลูกพืชผักผลไม้ได้เลย หรือใส่เป็นปุ๋ยแก่ต้นไม้ที่กำลังเจริญเติบโตได้ดี ผู้เขียนหวังว่าบทความนี้คงเป็นประโยชน์แก่ท่านผู้อ่านได้ไม่มากก็น้อย