การพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้
บทคัดย่อ
การดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ครูมีส่วนสำคัญที่จะต้องเป็นผู้คอยแนะแนวทางในการปฏิบัติตนให้เหมาะสม หลีกเลี่ยงการแสดงออกซึ่งพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ต่อ
การพัฒนาทักษะชีวิต การพัฒนาผู้เรียนให้เป็นบุคคลที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญา
มีความสามารถ มีคุณธรรม จริยธรรม และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข โดยผ่านกระบวนการทางการศึกษา นอกจากจะดำเนินการด้านส่งเสริมสนับสนุนนักเรียนแล้ว การป้องกันและแก้ไขปัญหา
ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับนักเรียนก็เป็นสิ่งสำคัญของการพัฒนา การศึกษาค้นคว้าครั้งนี้มีวัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหาการดำเนินงานระบบระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที สำนักงาน
เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 เพื่อพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียน
เมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 ให้เป็นระบบ มีขั้นตอนการ
ดำเนินงานอย่างชัดเจน และเพื่อศึกษาความพึงพอใจในการดำเนินงานระบบระบบดูแลช่วยเหลือ
นักเรียนโรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 โดยมีกลุ่ม
เป้าหมายคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 – 3 จำนวน 27 คน ดำเนินการโดยใช้กลยุทธ์การ
ประชุมระดมความคิด กิจกรรมการพัฒนา การกำกับติดตามผล ตามกรอบเนื้อหา 5 ขั้นตอน
ได้แก่ การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรองนักเรียน การส่งเสริมพัฒนานักเรียน การป้องกัน
และแก้ไขปัญหา และการส่งต่อ วิธีการศึกษาใช้หลักวิจัยปฏิบัติการโดยใช้วงจรการพัฒนาของ McKernan ประกอบด้วย 8 ขั้นตอน ได้แก่ การนิยามปัญหา การประเมินความต้องการจำเป็น
การกำหนดสมมุติฐาน การพัฒนาแผนปฏิบัติ การลงมือปฏิบัติตามแผนที่กำหนดไว้ การประเมินผล
ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ การสะท้อนผลปฏิบัติ และการตัดสินใจในการดำเนินกิจกรรม มีกลุ่มผู้ศึกษาค้นคว้า 8 คน ประกอบด้วยผู้ศึกษาค้นคว้า ครูที่ปรึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 – 3 เครื่องมือที่ใช้
ได้แก่ แบบสอบถามสภาพและปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน แบบสัมภาษณ์
การประชุมชี้แจง แบบประเมินความเหมาะสมของคู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน
แบบสังเกตการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครูที่ปรึกษา และแบบวัดความพึงพอใจ
ต่อระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครู กรรมการสถานศึกษา และผู้ปกครองนักเรียน ผลการศึกษาพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพ และปัญหาการดาเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนนักเรียน
โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 ก่อนดำเนินการพัฒนา
พบว่า
1.1 สภาพการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับน้อย และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีสภาพการดำเนินงานอยู่ในระดับน้อยทุกด้าน
ด้านที่มีสภาพการดำเนินงานน้อยที่สุดคือ ด้านรู้จักผู้เรียนรายบุคคล
1.2 ปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับมากที่สุด และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีปัญหาการดำเนินงานมากที่สุดทุกด้าน
ด้านที่มีปัญหาการดำเนินงานมากที่สุดคือ การคัดกรองนักเรียน
2. ผลการศึกษาสภาพ และปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนนักเรียน
โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 หลังดำเนินการพัฒนา
พบว่า
2.1 สภาพการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่ในระดับ
มาก และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีสภาพการดำเนินงานอยู่ในระดับปานกลางทุกด้าน
ยกเว้นด้านการคัดกรองนักเรียน และด้านการส่งเสริมและพัฒนา อยู่ในระดับมาก
2.2 ปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีปัญหาการดำเนินงานอยู่ในระดับปานกลาง
ทุกด้าน ยกเว้น ด้านการป้องกันและการแก้ไขปัญหา มีปัญหาอยู่ในระดับมาก
3. ผลการเปรียบเทียบสภาพ ปัญหาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองทีก่อน
และหลังการดำเนินการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที
3.1 สภาพการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเปรียบเทียบก่อนและหลังจาก
การพัฒนาระบบโดยใช้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที โดยภาพรวมเพิ่มขึ้นทุกด้าน คิดเป็นร้อยละ 24 และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านการคัดกรองนักเรียนเพิ่มขึ้นสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 36.00 รองลงมา คือ ด้านการรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล คิดเป็น
ร้อยละ 24.80
3.2 ปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเปรียบเทียบก่อนและหลังจาก
การพัฒนาระบบโดยใช้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที โดยภาพรวมลดลงทุกด้าน คิดเป็นร้อยละ 25.00 และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านการคัดกรองนักเรียน ปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนลดลงมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 29.60 รองลงมา คือ ด้านการส่งเสริมและพัฒนา คิดเป็นร้อยละ 29.20
4. ผลการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนหลังจากการนำคู่มือปฏิบัติงานตามระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียนไปใช้ ครูที่ปรึกษามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการดำเนินงานตามระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียน มีการดำเนินงานและประสานงานอย่างเป็นระบบ โดยใช้คู่มือระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเป็นแนวทางในการดำเนินงานสามารถแก้ปัญหานักเรียนที่มีพฤติกรรมการขาดเรียนเป็นประจำลดลง โดยนักเรียนที่มีปัญหาทั้งหมดจำนวน 27 คน ลดลงเป็นจำนวน 19 คน คิดเป็นร้อยละ 70.37 ของจำนวนนักเรียนที่มีปัญหาพฤติกรรมการขาดเรียนเป็นประจำ
5. ความพึงพอใจของครู กรรมการสถานศึกษา และผู้ปกครองนักเรียนต่อระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที หลังการนำคู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนไปใช้ โดยภาพรวมอยู่
ในระดับมากที่สุด ( = 4.51, S.D. = 3.86) เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่า อยู่ในระดับมากที่สุดทุกข้อ ยกเว้นข้อที่ 1, 2, 3, 7, 8, 9 และข้อที่ 12 อยู่ในระดับมาก
โดยสรุป การพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 โดยใช้กลยุทธ์ ได้แก่ การระดมความคิด ร่วมกับใช้หลักวิจัย
ปฏิบัติการ ประกอบด้วย การนิยามปัญหา การประเมินความต้องการจำเป็น การกำหนดสมมุติฐาน
การพัฒนาแผนปฏิบัติ การลงมือปฏิบัติตามแผนที่กำหนดไว้ การประเมินผลที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ
การสะท้อนผลปฏิบัติ และการตัดสินใจในการดำเนินกิจกรรม ทำให้ได้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียน ส่งผลให้มีการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ มีคู่มือปฏิบัติงานอย่างชัดเจน มีการติดตามตรวจสอบประเมินผลอย่างต่อเนื่อง และร่วมกันระดมความคิด แก้ไขปัญหา
ร่วมกัน จึงสมควรสนับสนุนให้นำกลยุทธ์ และหลักวิจัยเชิงปฏิบัติการดังกล่าวไปใช้ในการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในสถานศึกษาอื่นต่อไป
การดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ครูมีส่วนสำคัญที่จะต้องเป็นผู้คอยแนะแนวทางในการปฏิบัติตนให้เหมาะสม หลีกเลี่ยงการแสดงออกซึ่งพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ต่อ
การพัฒนาทักษะชีวิต การพัฒนาผู้เรียนให้เป็นบุคคลที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญา
มีความสามารถ มีคุณธรรม จริยธรรม และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข โดยผ่านกระบวนการทางการศึกษา นอกจากจะดำเนินการด้านส่งเสริมสนับสนุนนักเรียนแล้ว การป้องกันและแก้ไขปัญหา
ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับนักเรียนก็เป็นสิ่งสำคัญของการพัฒนา การศึกษาค้นคว้าครั้งนี้มีวัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหาการดำเนินงานระบบระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที สำนักงาน
เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 เพื่อพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียน
เมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 ให้เป็นระบบ มีขั้นตอนการ
ดำเนินงานอย่างชัดเจน และเพื่อศึกษาความพึงพอใจในการดำเนินงานระบบระบบดูแลช่วยเหลือ
นักเรียนโรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 โดยมีกลุ่ม
เป้าหมายคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 – 3 จำนวน 27 คน ดำเนินการโดยใช้กลยุทธ์การ
ประชุมระดมความคิด กิจกรรมการพัฒนา การกำกับติดตามผล ตามกรอบเนื้อหา 5 ขั้นตอน
ได้แก่ การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรองนักเรียน การส่งเสริมพัฒนานักเรียน การป้องกัน
และแก้ไขปัญหา และการส่งต่อ วิธีการศึกษาใช้หลักวิจัยปฏิบัติการโดยใช้วงจรการพัฒนาของ McKernan ประกอบด้วย 8 ขั้นตอน ได้แก่ การนิยามปัญหา การประเมินความต้องการจำเป็น
การกำหนดสมมุติฐาน การพัฒนาแผนปฏิบัติ การลงมือปฏิบัติตามแผนที่กำหนดไว้ การประเมินผล
ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ การสะท้อนผลปฏิบัติ และการตัดสินใจในการดำเนินกิจกรรม มีกลุ่มผู้ศึกษาค้นคว้า 8 คน ประกอบด้วยผู้ศึกษาค้นคว้า ครูที่ปรึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 – 3 เครื่องมือที่ใช้
ได้แก่ แบบสอบถามสภาพและปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน แบบสัมภาษณ์
การประชุมชี้แจง แบบประเมินความเหมาะสมของคู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน
แบบสังเกตการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครูที่ปรึกษา และแบบวัดความพึงพอใจ
ต่อระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครู กรรมการสถานศึกษา และผู้ปกครองนักเรียน ผลการศึกษาพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพ และปัญหาการดาเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนนักเรียน
โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 ก่อนดำเนินการพัฒนา
พบว่า
1.1 สภาพการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับน้อย และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีสภาพการดำเนินงานอยู่ในระดับน้อยทุกด้าน
ด้านที่มีสภาพการดำเนินงานน้อยที่สุดคือ ด้านรู้จักผู้เรียนรายบุคคล
1.2 ปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับมากที่สุด และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีปัญหาการดำเนินงานมากที่สุดทุกด้าน
ด้านที่มีปัญหาการดำเนินงานมากที่สุดคือ การคัดกรองนักเรียน
2. ผลการศึกษาสภาพ และปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนนักเรียน
โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 หลังดำเนินการพัฒนา
พบว่า
2.1 สภาพการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่ในระดับ
มาก และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีสภาพการดำเนินงานอยู่ในระดับปานกลางทุกด้าน
ยกเว้นด้านการคัดกรองนักเรียน และด้านการส่งเสริมและพัฒนา อยู่ในระดับมาก
2.2 ปัญหาการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โดยภาพรวมเฉลี่ยอยู่
ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า มีปัญหาการดำเนินงานอยู่ในระดับปานกลาง
ทุกด้าน ยกเว้น ด้านการป้องกันและการแก้ไขปัญหา มีปัญหาอยู่ในระดับมาก
3. ผลการเปรียบเทียบสภาพ ปัญหาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองทีก่อน
และหลังการดำเนินการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที
3.1 สภาพการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเปรียบเทียบก่อนและหลังจาก
การพัฒนาระบบโดยใช้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที โดยภาพรวมเพิ่มขึ้นทุกด้าน คิดเป็นร้อยละ 24 และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านการคัดกรองนักเรียนเพิ่มขึ้นสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 36.00 รองลงมา คือ ด้านการรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล คิดเป็น
ร้อยละ 24.80
3.2 ปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเปรียบเทียบก่อนและหลังจาก
การพัฒนาระบบโดยใช้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที โดยภาพรวมลดลงทุกด้าน คิดเป็นร้อยละ 25.00 และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านการคัดกรองนักเรียน ปัญหาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนลดลงมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 29.60 รองลงมา คือ ด้านการส่งเสริมและพัฒนา คิดเป็นร้อยละ 29.20
4. ผลการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนหลังจากการนำคู่มือปฏิบัติงานตามระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียนไปใช้ ครูที่ปรึกษามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการดำเนินงานตามระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียน มีการดำเนินงานและประสานงานอย่างเป็นระบบ โดยใช้คู่มือระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเป็นแนวทางในการดำเนินงานสามารถแก้ปัญหานักเรียนที่มีพฤติกรรมการขาดเรียนเป็นประจำลดลง โดยนักเรียนที่มีปัญหาทั้งหมดจำนวน 27 คน ลดลงเป็นจำนวน 19 คน คิดเป็นร้อยละ 70.37 ของจำนวนนักเรียนที่มีปัญหาพฤติกรรมการขาดเรียนเป็นประจำ
5. ความพึงพอใจของครู กรรมการสถานศึกษา และผู้ปกครองนักเรียนต่อระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนเมืองที หลังการนำคู่มือปฏิบัติงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนไปใช้ โดยภาพรวมอยู่
ในระดับมากที่สุด ( = 4.51, S.D. = 3.86) เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่า อยู่ในระดับมากที่สุดทุกข้อ ยกเว้นข้อที่ 1, 2, 3, 7, 8, 9 และข้อที่ 12 อยู่ในระดับมาก
โดยสรุป การพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โรงเรียนเมืองที สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 1 โดยใช้กลยุทธ์ ได้แก่ การระดมความคิด ร่วมกับใช้หลักวิจัย
ปฏิบัติการ ประกอบด้วย การนิยามปัญหา การประเมินความต้องการจำเป็น การกำหนดสมมุติฐาน
การพัฒนาแผนปฏิบัติ การลงมือปฏิบัติตามแผนที่กำหนดไว้ การประเมินผลที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ
การสะท้อนผลปฏิบัติ และการตัดสินใจในการดำเนินกิจกรรม ทำให้ได้คู่มือปฏิบัติงานระบบดูแล
ช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียน ส่งผลให้มีการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ มีคู่มือปฏิบัติงานอย่างชัดเจน มีการติดตามตรวจสอบประเมินผลอย่างต่อเนื่อง และร่วมกันระดมความคิด แก้ไขปัญหา
ร่วมกัน จึงสมควรสนับสนุนให้นำกลยุทธ์ และหลักวิจัยเชิงปฏิบัติการดังกล่าวไปใช้ในการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในสถานศึกษาอื่นต่อไป