PK- CARE MODEL โอกาสและความเสมอภาคของการศึกษาบันไดสู่ความสำเร็จ
โดย นายสุรเจต ปาลี ตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนผาขวางวิทยา
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงรายเขต 1
โรงเรียนผาขวางวิทยา ตั้งอยู่เลขที่ 308 หมู่ที่ 13 ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย รหัสไปรษณีย์ 57100 มีเนื้อที่ 16 ไร่ 2 งาน 75 ตารางวา โรงเรียนผาขวางวิทยา สาขาบ้านแคววัวดำ ตั้งอยู่เลขที่ 59 หมู่ที่ 12 ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย รหัสไปรษณีย์ 57100 และโรงเรียนผาขวางวิทยาห้องเรียนบ้านลอบือ รวมเขตบริการ 13 หย่อมบ้าน ซึ่งตั้งอยู่กระจัดกระจายตามหุบเขา ได้แก่ บ้านพนาสวรรค์, บ้านห้วยลุ, บ้านสามเส้า, บ้านอาดี่, บ้านอาเกอะ บ้านป่าแล, บ้านลอบือ, บ้านจะสอป่า, บ้านห้วยสักกอง, บ้านออบเสือแหวน, บ้านหมอผี, บ้านแคววัวดำ และบ้านลอซา สภาพชุมชนมีลักษณะเป็นชุมชนแบบชนเผ่า บนพื้นที่สูงทุรกันดาร การสื่อสารและการคมนาคมไม่สะดวก ทำให้นักเรียนขาดโอกาสในการศึกษา อีกทั้ง 2 ปีที่ผ่านมา จากการระบาดใหญ่ของโรค Co – vid 19 ทำให้ประชากรในวัยเรียนในเขตพื้นที่บริการสูญเสียโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ
จากนโยบายของของรัฐบาล กระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชียงรายเขต 1 และนโยบายการจัดการศึกษาของโรงเรียนผาขวางวิทยา ได้จัดลำดับความจำเป็นเร่งด่วนด้านโอกาส ซึ่งถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่จะนำไปสู่ด้านความปลอดภัย ด้านคุณภาพและด้านประสิทธิภาพ โดยอัตโนมัติ
วัตถุประสงค์
1. เพื่อพัฒนาระบบการบริหารจัดการในการส่งเสริม สนับสนุนการเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
2. เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
3. เพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการส่งเสริม สนับสนุนการเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
จากการใช้นวัตกรรม " PK- CARE MODEL โอกาสและความเสมอภาคของการศึกษา บันไดสู่ความสำเร็จ " จะส่งผลให้เกิดผลสำเร็จกับนักเรียน ทั้งหมด 5 ด้าน ได้แก่
ด้านที่ 1 M (Moral) นักเรียนมีคุณธรรม
นักเรียนได้รับโอกาสในการพัฒนาตนเองด้านคุณธรรม จริยธรรม ผ่านกิจกรรมต่างๆ ได้แก่ กิจกรรมวันแม่แห่งชาติ กิจกรรมน้องเคารพพี่ กิจกรรมค่ายคุณธรรม กิจกรรมวันกตัญญู กิจกรรมวันต่อต้านยาเสพติด และกิจกรรมเสริมอื่นๆ ทำให้นักเรียนมีคุณธรรม 8 ประการ ได้แก่ 1) ขยัน นักเรียนมีความตั้งใจเพียรพยายาม ทำหน้าที่การงานอย่างจริงจังและต่อเนื่องในเรื่องที่ถูกที่ควรสู้งาน มีความพยายาม ไม่ท้อถอย กล้าเผชิญอุปสรรค รักงานที่ทำ ตั้งใจทำหน้าที่อย่างจริงจัง 2) ประหยัด นักเรียนดำเนินชีวิตความเป็นอยู่อย่างเรียบง่ายรู้จักฐานะการเงินของตน คิดก่อนใช้ คิดก่อนซื้อ เก็บออม ถนอมใช้ทรัพย์สิน สิ่งของอย่างคุ้มค่าไม่ฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อ รู้จักทำบัญชีรายรับ-รายจ่ายของตนเองอยู่เสมอ 3) ซื่อสัตย์ นักเรียนมีความประพฤติตรงทั้งต่อเวลา ต่อหน้าที่ และต่อวิชาชีพ มีความจริงในปลอดจากความรู้สึกลำเอียง หรืออคติ ไม่ใช้เล่ห์กลคดโกงทั้งทางตรงและทางอ้อมรับรู้หน้าที่ของตนเอง ปฏิบัติอย่างเต็มที่และถูกต้อง 4) มีวินัย นักเรียนปฏิบัติตนในขอบเขต กฎระเบียบของสถานศึกษา สถาบัน องค์กร สังคมและประเทศโดยที่ตนเองยินดีปฏิบัติตามอย่างเต็มใจและตั้งใจ ยึดมั่นในระเบียบแบบแผน ข้อบังคับและข้อปฏิบัติ รวมถึงการมีวินัยทั้งต่อตนเองและสังคม 5) สุภาพ นักเรียนมีความอ่อนน้อมถ่อมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ มีสัมมาคารวะ เรียบร้อย ไม่ก้าวร้าวรุนแรง หรือวางอำนาจข่มผู้อื่นทั้งโดยวาจาและท่าทาง มีมารยาทดีงาม วางตนเหมาะสมตามวัฒนธรรมไทย 6) สะอาด นักเรียนรักษาร่างกาย ที่อยู่อาศัย และสิ่งแวดล้อมได้อย่างถูกต้องตามสุขลักษณะฝึกฝนจิตใจมิให้ขุ่นมัว มีความแจ่มใสอยู่เสมอ ปราศจากความมัวหมองทั้ง กาย ใจ และสภาพแวดล้อม มีความผ่องใสเป็นที่เจริญตา ทำให้เกิดความสบายใจแก่ผู้พบเห็น 7) สามัคคี นักเรียนเปิดใจกว้าง รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น รู้บทบาทของตนทั้งในฐานะผู้นำและผู้ตามที่ดีมีความมุ่งมั่นต่อการรวมพลัง ช่วยเหลือเกื้อxxxลกัน เพื่อให้การงานสำเร็จลุล่วง สามารถแก้ปัญหาและขจัดความขัดแย้งได้ เป็นผู้มีเหตุผล ยอมรับความแตกต่าง ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความคิด ความเชื่อ พร้อมที่จะปรับตัวเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติ และอย่างสมานฉันท์ และ 8) มีน้ำใจนักเรียนเป็นผู้ให้และผู้อาสาช่วยเหลือสังคมรู้จักแบ่งปันเสียสละความสุขส่วนตน เพื่อทำประโยชน์ให้แก่ผู้อื่นเห็นอก เห็นใจและเห็นคุณค่าในเพื่อนมนุษย์ มีความเอื้ออาทรเอาใจใส่ อาสาช่วยเหลือสังคมด้วยแรงกายและสติปัญญา ลงมือปฏิบัติการ เพื่อบรรเทาปัญหาหรือร่วมสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามให้เกิดขึ้นในชุมชนจากคุณธรรม พื้นฐาน 8 ประการ สามารถนำไปกำกับการแสดงพฤติกรรมอย่างเหมาะสมกับการเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณค่าต่อสังคม ภูมิใจในความเป็นไทย มีสำนึกนำในการดูและรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ การสำรวจตนเองทางด้านบุคลิกภาพ คุณธรรม ความฉลาดทางอารมณ์ การทำงานร่วมกับผู้อื่น การวางแผนชีวิต และแนวทางในการบริหารจัดการชีวิต ครอบครัว สังคม การมองโลกในแง่ดี โดยการนำคุณธรรม ความรู้และทักษะไปประยุกต์ใช้อย่างถูกต้องและยั่งยืน
นอกจากนี้ยังทำให้นักเรียนเกิดค่านิยม 12 ประการ ได้แก่ 1) มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ 2) ซื่อสัตย์ เสียสละ อดทน มีอุดมการณ์ในสิ่งที่ดีงามเพื่อส่วนรวม 3) กตัญญูต่อพ่อแม่ ผู้ปกครอง ครูบาอาจารย์ 4) ใฝ่หาความรู้ หมั่นศึกษาเรียนทั้งทางตรงและทางอ้อม 5) รักษาวัฒนธรรมประเพณีไทยอันงดงาม 6) มีศีลธรรม รักษาความสัตย์ หวังดีต่อผู้อื่น เผื่อแผ่และแบ่งปัน 7) เข้าใจเรียนรู้การเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข 8) มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย ผู้น้อยรู้จักการเคารพผู้ใหญ่ 9) มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทำ รู้ปฏิบัติตามพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 10) รู้จักดำรงตนโดยใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียง 11) มีความแข็งแรงทั้งร่างกายและจิตใจ มีความละอายเกรงกลัวต่อบาป และ 12) คำนึงถึงประโยชน์ของส่วนรวมและของชาติมากกว่าผลประโยชน์ตัวเอง
ด้านที่ 2 O (Opportunity) นักเรียนได้รับโอกาสทางการศึกษาอย่างเสมอภาค
นักเรียนได้รับโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาอย่างทั่วถึง และเท่าเทียม อันเนื่องมาจากเขตบริการของโรงเรียนผาขวางวิทยาที่มีพื้นที่ในเขตบริการจำนวนมาก อีกทั้งการติดต่อสื่อสารที่เป็นไปอย่างยากลำบาก เพื่อให้นักเรียนในเขตบริการได้รับทางเลือกที่หลากหลายได้แก่ การจัดตั้งโรงเรียนผาขวางวิทยาสาขาบ้านแคววัวดำ และโรงเรียนผาขวางวิทยาห้องเรียนบ้านลอบือสำหรับนักเรียนในพื้นที่ห่างไกลให้ได้รับโอกาสในการศึกษา อีกทั้งการจัดให้มีหอพักนอนสำหรับนักเรียนที่มีฐานะทางครอบครัวที่ยากจน และอาศัยอยู่ในชุมชนที่ห่างไกลไม่สามารถเดินทางไปกลับได้ และมีการขยายชั้นเรียนอนุบาลสามขวบเพื่อเตรียมความพร้อมของนักเรียนก่อนวัยเรียนให้มีคุณภาพ การรับนักเรียนที่ไม่มีสัญชาติไทยให้มีโอกาสได้เข้าถึงการศึกษา รวมถึงการรับเด็กพิเศษมาเรียนรวมกับนักเรียนทั่วไป ทำให้นักเรียนกลุ่มดังกล่าวได้รับโอกาสทางการศึกษาได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกับผู้อื่นทำให้เด็กพิเศษสามารถช่วยเหลือตนเองได้และอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข นอกจากนี้นักเรียนยังได้รับโอกาสในการเรียนที่ต่อเนื่องจากโครงการพาน้องกลับห้องเรียนเพื่อให้นักเรียนได้ศึกษาจนสำเร็จการศึกษาและทุกคนได้รับโอกาสในการศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้นตามความถนัดและความสนใจ
ด้านที่ 3 D (Development) นักเรียนได้รับการพัฒนาผ่านกิจกรรมที่เหมาะสม
นักเรียนได้รับโอกาสในการพัฒนาตนเอง ทางด้านวิชาการ ทักษะชีวิตโดยการเรียนรู้ผ่านกิจกรรมที่หลากหลายและเหมาะสมกับช่วงวัยของนักเรียนอันได้แก่กิจกรรมการเรียนการสอนแบบ Active Learning กิจกรรมพัฒนานักเรียนลูกเสือเนตรนารียุวกาชาดกิจกรรมจิตอาสากิจกรรมแนะแนวกิจกรรมทัศนศึกษา และกิจกรรมการเรียนรู้อาชีพตามความสนใจ
ด้านที่ 4 E (Environment) นักเรียนอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้
นักเรียนได้รับโอกาสเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ที่ทางโรงเรียนได้จัดให้นักเรียนได้เรียนรู้สู่โลกกว้างและใช้ประโยชน์ในการจัดการเรียนการสอนจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆได้แก่ห้องสมุดห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ห้องส่งสัญญาณการเรียนออนไลน์และศูนย์บริการอินเทอร์เน็ตศูนย์ (ศูนย์ USO NET)
นอกจากนี้โรงเรียนผาขวางวิทยายังได้มีการบริหารจัดการสถานศึกษาเพื่อพัฒนาด้านกายภาพและสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการส่งเสริมการเรียนรู้ตามนโยบายโรงเรียนสะอาดปลอดภัยร่มรื่นน่าอยู่น่ายล มีการจัดสภาพสิ่งแวดล้อมทั้งในและนอกโรงเรียนโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของนักเรียนเป็นสำคัญ ทำให้นักเรียนรู้สึกถึงความมั่นคง มีความพร้อมในการเรียนรู้ได้อย่างเต็มศักยภาพ
ด้านที่ 5 L (Learning) นักเรียนได้รับการเรียนรู้อย่างเต็มศักยภาพและมีทักษะชีวิตด้านอาชีพ
นักเรียนได้รับการจัดการเรียนการสอน ที่มีการมุ่งเน้นให้เกิดการเรียนรู้วิถีใหม่ วิถีคุณภาพ โดยได้มีการจัดหลักสูตรอาชีพ ทั้งหมด 12 อาชีพ ดังนี้ 1) เกษตรเบื้องต้น 2) ปักผ้าชนเผ่า 3) การซักอบรีด 4) ช่างตัดผม 5) การจัดการโฮมสเตย์ 6) การบริการล้างอัดฉีด 7) ดนตรีสู่อาชีพ 8) ขนมและเบเกอรี่ 9) กาแฟและเครื่องดื่ม 10) การจักสานไม้ไผ่ 11) ช่างเสริมสวย และ 12) งานประดิษฐ์ ส่งผลให้นักเรียนสามารถแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้เป็นอย่างดี นักเรียนมีส่วนร่วม มีปฏิสัมพันธ์ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติหลากหลายรูปแบบ และสามารถนำไปประกอบอาชีพ มีรายได้นำไปเลี้ยงตนเองและครอบครัว ทำให้เกิดโอกาสในการสร้างงาน สร้างรายได้ระหว่างการเรียนและเมื่อจบการศึกษาไปแล้ว
อีกทั้งโรงเรียนผาขวางวิทยาได้มีการส่งเสริมสนับสนุน จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้รายวิชาเพิ่มเติม เพื่อยกระดับคุณภาพทางการศึกษาด้านอาชีพ โดยมีการลงนามบันทึกทำข้อตกลงความร่วมมือกับสถาบันอาชีวะศึกษา อันได้แก่ วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษกเชียงราย และวิทยาลัยอาชีวศึกษาเชียงราย เพื่อพัฒนาหลักสูตรทักษะวิชาชีพระยะสั้น โดยภายหลังที่นักเรียนเรียนจบจะได้รับใบประกาศนียบัตร และสามารถนำระยะเวลาในการศึกษาโอนหน่วยกิจ เพื่อศึกษาต่อ ในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ หรือ ปวช. ทำให้ช่วยลดระยะเวลาในการศึกษาและนำความรู้ที่ได้มาเป็นทักษะวิชาชีพในการดำเนินชีวิต
นักเรียนได้รับการจัดกิจกรรมพัฒนานักเรียน ผ่านกิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิต และยุวกาชาด ทำให้นักเรียนได้รับประสบการณ์การเรียนรู้ที่หลากหลาย เกิดทักษะชีวิตที่สำคัญในการดำเนินชีวิต
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงรายเขต 1
โรงเรียนผาขวางวิทยา ตั้งอยู่เลขที่ 308 หมู่ที่ 13 ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย รหัสไปรษณีย์ 57100 มีเนื้อที่ 16 ไร่ 2 งาน 75 ตารางวา โรงเรียนผาขวางวิทยา สาขาบ้านแคววัวดำ ตั้งอยู่เลขที่ 59 หมู่ที่ 12 ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย รหัสไปรษณีย์ 57100 และโรงเรียนผาขวางวิทยาห้องเรียนบ้านลอบือ รวมเขตบริการ 13 หย่อมบ้าน ซึ่งตั้งอยู่กระจัดกระจายตามหุบเขา ได้แก่ บ้านพนาสวรรค์, บ้านห้วยลุ, บ้านสามเส้า, บ้านอาดี่, บ้านอาเกอะ บ้านป่าแล, บ้านลอบือ, บ้านจะสอป่า, บ้านห้วยสักกอง, บ้านออบเสือแหวน, บ้านหมอผี, บ้านแคววัวดำ และบ้านลอซา สภาพชุมชนมีลักษณะเป็นชุมชนแบบชนเผ่า บนพื้นที่สูงทุรกันดาร การสื่อสารและการคมนาคมไม่สะดวก ทำให้นักเรียนขาดโอกาสในการศึกษา อีกทั้ง 2 ปีที่ผ่านมา จากการระบาดใหญ่ของโรค Co – vid 19 ทำให้ประชากรในวัยเรียนในเขตพื้นที่บริการสูญเสียโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ
จากนโยบายของของรัฐบาล กระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชียงรายเขต 1 และนโยบายการจัดการศึกษาของโรงเรียนผาขวางวิทยา ได้จัดลำดับความจำเป็นเร่งด่วนด้านโอกาส ซึ่งถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่จะนำไปสู่ด้านความปลอดภัย ด้านคุณภาพและด้านประสิทธิภาพ โดยอัตโนมัติ
วัตถุประสงค์
1. เพื่อพัฒนาระบบการบริหารจัดการในการส่งเสริม สนับสนุนการเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
2. เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
3. เพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการส่งเสริม สนับสนุนการเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ
จากการใช้นวัตกรรม " PK- CARE MODEL โอกาสและความเสมอภาคของการศึกษา บันไดสู่ความสำเร็จ " จะส่งผลให้เกิดผลสำเร็จกับนักเรียน ทั้งหมด 5 ด้าน ได้แก่
ด้านที่ 1 M (Moral) นักเรียนมีคุณธรรม
นักเรียนได้รับโอกาสในการพัฒนาตนเองด้านคุณธรรม จริยธรรม ผ่านกิจกรรมต่างๆ ได้แก่ กิจกรรมวันแม่แห่งชาติ กิจกรรมน้องเคารพพี่ กิจกรรมค่ายคุณธรรม กิจกรรมวันกตัญญู กิจกรรมวันต่อต้านยาเสพติด และกิจกรรมเสริมอื่นๆ ทำให้นักเรียนมีคุณธรรม 8 ประการ ได้แก่ 1) ขยัน นักเรียนมีความตั้งใจเพียรพยายาม ทำหน้าที่การงานอย่างจริงจังและต่อเนื่องในเรื่องที่ถูกที่ควรสู้งาน มีความพยายาม ไม่ท้อถอย กล้าเผชิญอุปสรรค รักงานที่ทำ ตั้งใจทำหน้าที่อย่างจริงจัง 2) ประหยัด นักเรียนดำเนินชีวิตความเป็นอยู่อย่างเรียบง่ายรู้จักฐานะการเงินของตน คิดก่อนใช้ คิดก่อนซื้อ เก็บออม ถนอมใช้ทรัพย์สิน สิ่งของอย่างคุ้มค่าไม่ฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อ รู้จักทำบัญชีรายรับ-รายจ่ายของตนเองอยู่เสมอ 3) ซื่อสัตย์ นักเรียนมีความประพฤติตรงทั้งต่อเวลา ต่อหน้าที่ และต่อวิชาชีพ มีความจริงในปลอดจากความรู้สึกลำเอียง หรืออคติ ไม่ใช้เล่ห์กลคดโกงทั้งทางตรงและทางอ้อมรับรู้หน้าที่ของตนเอง ปฏิบัติอย่างเต็มที่และถูกต้อง 4) มีวินัย นักเรียนปฏิบัติตนในขอบเขต กฎระเบียบของสถานศึกษา สถาบัน องค์กร สังคมและประเทศโดยที่ตนเองยินดีปฏิบัติตามอย่างเต็มใจและตั้งใจ ยึดมั่นในระเบียบแบบแผน ข้อบังคับและข้อปฏิบัติ รวมถึงการมีวินัยทั้งต่อตนเองและสังคม 5) สุภาพ นักเรียนมีความอ่อนน้อมถ่อมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ มีสัมมาคารวะ เรียบร้อย ไม่ก้าวร้าวรุนแรง หรือวางอำนาจข่มผู้อื่นทั้งโดยวาจาและท่าทาง มีมารยาทดีงาม วางตนเหมาะสมตามวัฒนธรรมไทย 6) สะอาด นักเรียนรักษาร่างกาย ที่อยู่อาศัย และสิ่งแวดล้อมได้อย่างถูกต้องตามสุขลักษณะฝึกฝนจิตใจมิให้ขุ่นมัว มีความแจ่มใสอยู่เสมอ ปราศจากความมัวหมองทั้ง กาย ใจ และสภาพแวดล้อม มีความผ่องใสเป็นที่เจริญตา ทำให้เกิดความสบายใจแก่ผู้พบเห็น 7) สามัคคี นักเรียนเปิดใจกว้าง รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น รู้บทบาทของตนทั้งในฐานะผู้นำและผู้ตามที่ดีมีความมุ่งมั่นต่อการรวมพลัง ช่วยเหลือเกื้อxxxลกัน เพื่อให้การงานสำเร็จลุล่วง สามารถแก้ปัญหาและขจัดความขัดแย้งได้ เป็นผู้มีเหตุผล ยอมรับความแตกต่าง ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความคิด ความเชื่อ พร้อมที่จะปรับตัวเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติ และอย่างสมานฉันท์ และ 8) มีน้ำใจนักเรียนเป็นผู้ให้และผู้อาสาช่วยเหลือสังคมรู้จักแบ่งปันเสียสละความสุขส่วนตน เพื่อทำประโยชน์ให้แก่ผู้อื่นเห็นอก เห็นใจและเห็นคุณค่าในเพื่อนมนุษย์ มีความเอื้ออาทรเอาใจใส่ อาสาช่วยเหลือสังคมด้วยแรงกายและสติปัญญา ลงมือปฏิบัติการ เพื่อบรรเทาปัญหาหรือร่วมสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามให้เกิดขึ้นในชุมชนจากคุณธรรม พื้นฐาน 8 ประการ สามารถนำไปกำกับการแสดงพฤติกรรมอย่างเหมาะสมกับการเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณค่าต่อสังคม ภูมิใจในความเป็นไทย มีสำนึกนำในการดูและรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ การสำรวจตนเองทางด้านบุคลิกภาพ คุณธรรม ความฉลาดทางอารมณ์ การทำงานร่วมกับผู้อื่น การวางแผนชีวิต และแนวทางในการบริหารจัดการชีวิต ครอบครัว สังคม การมองโลกในแง่ดี โดยการนำคุณธรรม ความรู้และทักษะไปประยุกต์ใช้อย่างถูกต้องและยั่งยืน
นอกจากนี้ยังทำให้นักเรียนเกิดค่านิยม 12 ประการ ได้แก่ 1) มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ 2) ซื่อสัตย์ เสียสละ อดทน มีอุดมการณ์ในสิ่งที่ดีงามเพื่อส่วนรวม 3) กตัญญูต่อพ่อแม่ ผู้ปกครอง ครูบาอาจารย์ 4) ใฝ่หาความรู้ หมั่นศึกษาเรียนทั้งทางตรงและทางอ้อม 5) รักษาวัฒนธรรมประเพณีไทยอันงดงาม 6) มีศีลธรรม รักษาความสัตย์ หวังดีต่อผู้อื่น เผื่อแผ่และแบ่งปัน 7) เข้าใจเรียนรู้การเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข 8) มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย ผู้น้อยรู้จักการเคารพผู้ใหญ่ 9) มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทำ รู้ปฏิบัติตามพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 10) รู้จักดำรงตนโดยใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียง 11) มีความแข็งแรงทั้งร่างกายและจิตใจ มีความละอายเกรงกลัวต่อบาป และ 12) คำนึงถึงประโยชน์ของส่วนรวมและของชาติมากกว่าผลประโยชน์ตัวเอง
ด้านที่ 2 O (Opportunity) นักเรียนได้รับโอกาสทางการศึกษาอย่างเสมอภาค
นักเรียนได้รับโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาอย่างทั่วถึง และเท่าเทียม อันเนื่องมาจากเขตบริการของโรงเรียนผาขวางวิทยาที่มีพื้นที่ในเขตบริการจำนวนมาก อีกทั้งการติดต่อสื่อสารที่เป็นไปอย่างยากลำบาก เพื่อให้นักเรียนในเขตบริการได้รับทางเลือกที่หลากหลายได้แก่ การจัดตั้งโรงเรียนผาขวางวิทยาสาขาบ้านแคววัวดำ และโรงเรียนผาขวางวิทยาห้องเรียนบ้านลอบือสำหรับนักเรียนในพื้นที่ห่างไกลให้ได้รับโอกาสในการศึกษา อีกทั้งการจัดให้มีหอพักนอนสำหรับนักเรียนที่มีฐานะทางครอบครัวที่ยากจน และอาศัยอยู่ในชุมชนที่ห่างไกลไม่สามารถเดินทางไปกลับได้ และมีการขยายชั้นเรียนอนุบาลสามขวบเพื่อเตรียมความพร้อมของนักเรียนก่อนวัยเรียนให้มีคุณภาพ การรับนักเรียนที่ไม่มีสัญชาติไทยให้มีโอกาสได้เข้าถึงการศึกษา รวมถึงการรับเด็กพิเศษมาเรียนรวมกับนักเรียนทั่วไป ทำให้นักเรียนกลุ่มดังกล่าวได้รับโอกาสทางการศึกษาได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกับผู้อื่นทำให้เด็กพิเศษสามารถช่วยเหลือตนเองได้และอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข นอกจากนี้นักเรียนยังได้รับโอกาสในการเรียนที่ต่อเนื่องจากโครงการพาน้องกลับห้องเรียนเพื่อให้นักเรียนได้ศึกษาจนสำเร็จการศึกษาและทุกคนได้รับโอกาสในการศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้นตามความถนัดและความสนใจ
ด้านที่ 3 D (Development) นักเรียนได้รับการพัฒนาผ่านกิจกรรมที่เหมาะสม
นักเรียนได้รับโอกาสในการพัฒนาตนเอง ทางด้านวิชาการ ทักษะชีวิตโดยการเรียนรู้ผ่านกิจกรรมที่หลากหลายและเหมาะสมกับช่วงวัยของนักเรียนอันได้แก่กิจกรรมการเรียนการสอนแบบ Active Learning กิจกรรมพัฒนานักเรียนลูกเสือเนตรนารียุวกาชาดกิจกรรมจิตอาสากิจกรรมแนะแนวกิจกรรมทัศนศึกษา และกิจกรรมการเรียนรู้อาชีพตามความสนใจ
ด้านที่ 4 E (Environment) นักเรียนอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้
นักเรียนได้รับโอกาสเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ที่ทางโรงเรียนได้จัดให้นักเรียนได้เรียนรู้สู่โลกกว้างและใช้ประโยชน์ในการจัดการเรียนการสอนจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆได้แก่ห้องสมุดห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ห้องส่งสัญญาณการเรียนออนไลน์และศูนย์บริการอินเทอร์เน็ตศูนย์ (ศูนย์ USO NET)
นอกจากนี้โรงเรียนผาขวางวิทยายังได้มีการบริหารจัดการสถานศึกษาเพื่อพัฒนาด้านกายภาพและสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการส่งเสริมการเรียนรู้ตามนโยบายโรงเรียนสะอาดปลอดภัยร่มรื่นน่าอยู่น่ายล มีการจัดสภาพสิ่งแวดล้อมทั้งในและนอกโรงเรียนโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของนักเรียนเป็นสำคัญ ทำให้นักเรียนรู้สึกถึงความมั่นคง มีความพร้อมในการเรียนรู้ได้อย่างเต็มศักยภาพ
ด้านที่ 5 L (Learning) นักเรียนได้รับการเรียนรู้อย่างเต็มศักยภาพและมีทักษะชีวิตด้านอาชีพ
นักเรียนได้รับการจัดการเรียนการสอน ที่มีการมุ่งเน้นให้เกิดการเรียนรู้วิถีใหม่ วิถีคุณภาพ โดยได้มีการจัดหลักสูตรอาชีพ ทั้งหมด 12 อาชีพ ดังนี้ 1) เกษตรเบื้องต้น 2) ปักผ้าชนเผ่า 3) การซักอบรีด 4) ช่างตัดผม 5) การจัดการโฮมสเตย์ 6) การบริการล้างอัดฉีด 7) ดนตรีสู่อาชีพ 8) ขนมและเบเกอรี่ 9) กาแฟและเครื่องดื่ม 10) การจักสานไม้ไผ่ 11) ช่างเสริมสวย และ 12) งานประดิษฐ์ ส่งผลให้นักเรียนสามารถแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้เป็นอย่างดี นักเรียนมีส่วนร่วม มีปฏิสัมพันธ์ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติหลากหลายรูปแบบ และสามารถนำไปประกอบอาชีพ มีรายได้นำไปเลี้ยงตนเองและครอบครัว ทำให้เกิดโอกาสในการสร้างงาน สร้างรายได้ระหว่างการเรียนและเมื่อจบการศึกษาไปแล้ว
อีกทั้งโรงเรียนผาขวางวิทยาได้มีการส่งเสริมสนับสนุน จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้รายวิชาเพิ่มเติม เพื่อยกระดับคุณภาพทางการศึกษาด้านอาชีพ โดยมีการลงนามบันทึกทำข้อตกลงความร่วมมือกับสถาบันอาชีวะศึกษา อันได้แก่ วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษกเชียงราย และวิทยาลัยอาชีวศึกษาเชียงราย เพื่อพัฒนาหลักสูตรทักษะวิชาชีพระยะสั้น โดยภายหลังที่นักเรียนเรียนจบจะได้รับใบประกาศนียบัตร และสามารถนำระยะเวลาในการศึกษาโอนหน่วยกิจ เพื่อศึกษาต่อ ในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ หรือ ปวช. ทำให้ช่วยลดระยะเวลาในการศึกษาและนำความรู้ที่ได้มาเป็นทักษะวิชาชีพในการดำเนินชีวิต
นักเรียนได้รับการจัดกิจกรรมพัฒนานักเรียน ผ่านกิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิต และยุวกาชาด ทำให้นักเรียนได้รับประสบการณ์การเรียนรู้ที่หลากหลาย เกิดทักษะชีวิตที่สำคัญในการดำเนินชีวิต