การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปั
เรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหา
ทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ปีที่วิจัย 2564
ผู้วิจัย ไพรินทร์ นามวงษ์
บทคัดย่อ
การวิจัย เรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหา
ทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีวัตถุประสงค์การ
วิจัย เพื่อ1) ศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ มัธยมศึกษาตอนปลาย
2) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และ
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) ศึกษาผลการพัฒนารูปแบบการจัดการ
เรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของ
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 4) ศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการ
จัดการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทาง
วิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มเป้าหมายคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่
1 ปีการศึกษา 2564 จำนวน 26 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อ
ส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 5 2) แผนการจัดการเรียนรู้จำนวน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ 3) แบบวัด
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์จำนวน 1ชุด มี 30 ข้อ 4) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนวิชาชีววิทยา จำนวน 1 ชุด มี 40 ข้อ และ 5) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่5 ที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถ
ในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน จำนวน 1 ชุด มี 21 ข้อค าถาม สถิติที่ใช้
คือ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษา
ตอนปลาย
1.1) ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชั้น
มัธยมศึกษาตอนปลาย พบว่า ด้านครูผู้สอนโดยรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับน้อย ค่าเฉลี่ย
(x = 2.07, S.D. = 0.05) ด้านการจัดการเรียนการสอน พบว่า โดยรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับน้อย
ค่าเฉลี่ย (x =2.05, S.D. = 0.03)
1.2) ผลการสัมภาษณ์ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีความคิดเห็นไปในทิศทางเดียวกัน
คือ ควรพัฒนาทักษะการเรียนรู้ด้านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และแนะน ารูปแบบการสอนหรือการจัดกิจกรรมการเรียน
รู้ที่ช่วยพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์โดยการใช้สถานการณ์ปัญหาเป็นโจทย์ในการแสดงความคิดของ นักเรียนโดยการประยุกต์ เชื่อมต่อการเรียนรู้ในสาระการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน และการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ที่เน้นขั้นตอนการเรียนรู้ที่เป็นวิทยาศาสตร์ เพื่อเป็นการประตุ้นให้ผู้สอนได้ออกแบบและวางแผนการ
จัดการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงให้ผู้เรียนเห็นความสำคัญของการเรียนว่ามีความส าคัญและนำไปใช้ประโยชน์
ได้จริงในชีวิตประจำวัน
2 .ผลการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทาง
วิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ดังนี้
2.1) ผลการศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริม
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน สามารถสรุปสาระสำคัญ
ของแนวคิดทฤษฎีเพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการร่างรูปแบบการเรียนการสอนได้ ดังนี้1) แนวคิดการ
เรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน 2) แนวคิดการเรียนรู้แบบการสืบเสาะหาความรู้และ 3) แนวคิดการ
แก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์
2.2) ผลการนำข้อมูลพื้นฐานที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูล และแนวคิดทฤษฎีและ
ข้อสรุปที่ศึกษาไว้ มาดำเนินการยกร่างรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการ
แก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน มี6 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการแนวคิดและ
ทฤษฎีพื้นฐาน 2) วัตถุประสงค์ 3) ขั้นตอนการสอน มี 5 ขั้นตอน คือ (1)ระบุปัญหา (P : Problem)
(2) ท าความเข้าใจกับปัญหา (U : Understand) (3) ค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล (R : Research)
(4) สังเคราะห์คำตอบ (S : Synthetic) และ (5) น าเสนอผลงาน (P : Present) 4) ระบบสังคม
5) หลักการตอบสนอง และ 6) ระบบสนับสนุน
3. ผลการศึกษาผลการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถ
ในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ดังนี้
3.1) ผลการวิเคราะห์ประสิทธิภาพของรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริม
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 5 พบว่ารูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 80.48/81.35 ซึ่งเป็นไปตาม
เกณฑ์มาตรฐานที่ตั้งไว้ คือ 80/80
3.2) ผลการเปรียบเทียบความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 พบว่า ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
3.3) ผลการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
พบว่า ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. ผลศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วย
รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อ
ส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยภาพรวมอยู่ใน
ระดับ มากที่สุด (X = 4.51 ,S.D. =0.13)
ทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ปีที่วิจัย 2564
ผู้วิจัย ไพรินทร์ นามวงษ์
บทคัดย่อ
การวิจัย เรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหา
ทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีวัตถุประสงค์การ
วิจัย เพื่อ1) ศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ มัธยมศึกษาตอนปลาย
2) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และ
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) ศึกษาผลการพัฒนารูปแบบการจัดการ
เรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของ
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 4) ศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการ
จัดการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทาง
วิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มเป้าหมายคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่
1 ปีการศึกษา 2564 จำนวน 26 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อ
ส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 5 2) แผนการจัดการเรียนรู้จำนวน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ 3) แบบวัด
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์จำนวน 1ชุด มี 30 ข้อ 4) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนวิชาชีววิทยา จำนวน 1 ชุด มี 40 ข้อ และ 5) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่5 ที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถ
ในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน จำนวน 1 ชุด มี 21 ข้อค าถาม สถิติที่ใช้
คือ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษา
ตอนปลาย
1.1) ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชั้น
มัธยมศึกษาตอนปลาย พบว่า ด้านครูผู้สอนโดยรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับน้อย ค่าเฉลี่ย
(x = 2.07, S.D. = 0.05) ด้านการจัดการเรียนการสอน พบว่า โดยรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับน้อย
ค่าเฉลี่ย (x =2.05, S.D. = 0.03)
1.2) ผลการสัมภาษณ์ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีความคิดเห็นไปในทิศทางเดียวกัน
คือ ควรพัฒนาทักษะการเรียนรู้ด้านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และแนะน ารูปแบบการสอนหรือการจัดกิจกรรมการเรียน
รู้ที่ช่วยพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์โดยการใช้สถานการณ์ปัญหาเป็นโจทย์ในการแสดงความคิดของ นักเรียนโดยการประยุกต์ เชื่อมต่อการเรียนรู้ในสาระการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน และการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ที่เน้นขั้นตอนการเรียนรู้ที่เป็นวิทยาศาสตร์ เพื่อเป็นการประตุ้นให้ผู้สอนได้ออกแบบและวางแผนการ
จัดการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงให้ผู้เรียนเห็นความสำคัญของการเรียนว่ามีความส าคัญและนำไปใช้ประโยชน์
ได้จริงในชีวิตประจำวัน
2 .ผลการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทาง
วิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ดังนี้
2.1) ผลการศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริม
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน สามารถสรุปสาระสำคัญ
ของแนวคิดทฤษฎีเพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการร่างรูปแบบการเรียนการสอนได้ ดังนี้1) แนวคิดการ
เรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน 2) แนวคิดการเรียนรู้แบบการสืบเสาะหาความรู้และ 3) แนวคิดการ
แก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์
2.2) ผลการนำข้อมูลพื้นฐานที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูล และแนวคิดทฤษฎีและ
ข้อสรุปที่ศึกษาไว้ มาดำเนินการยกร่างรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการ
แก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน มี6 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการแนวคิดและ
ทฤษฎีพื้นฐาน 2) วัตถุประสงค์ 3) ขั้นตอนการสอน มี 5 ขั้นตอน คือ (1)ระบุปัญหา (P : Problem)
(2) ท าความเข้าใจกับปัญหา (U : Understand) (3) ค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล (R : Research)
(4) สังเคราะห์คำตอบ (S : Synthetic) และ (5) น าเสนอผลงาน (P : Present) 4) ระบบสังคม
5) หลักการตอบสนอง และ 6) ระบบสนับสนุน
3. ผลการศึกษาผลการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถ
ในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ดังนี้
3.1) ผลการวิเคราะห์ประสิทธิภาพของรูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริม
ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 5 พบว่ารูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 80.48/81.35 ซึ่งเป็นไปตาม
เกณฑ์มาตรฐานที่ตั้งไว้ คือ 80/80
3.2) ผลการเปรียบเทียบความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 พบว่า ความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
3.3) ผลการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
พบว่า ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. ผลศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วย
รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อ
ส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยภาพรวมอยู่ใน
ระดับ มากที่สุด (X = 4.51 ,S.D. =0.13)