เผยแพร่ผลงานทางวิชาการ
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิด
อย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ชื่อผู้รายงาน นางบัวเรือน สิงหร
ตำแหน่ง : ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการพิเศษ
สังกัด : โรงเรียนบัวใหญ่ สังกัดองค์การบริหารส่วนนครราชสีมา
ปีการศึกษา 2563
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ
1) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ 2) ศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้วิจัยในครั้งนี้ คือ นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ 4 โรงเรียนบัวใหญ่ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2563 จานวน 40 คน ที่ได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) รูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา 2) แผนจัดการเรียนรู้ใช้เวลาแผนละ 2 ชั่วโมง จานวน 8 แผน 3) แบบทดสอบความสามารถด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ จานวน 40 ข้อ 40 คะแนน 4) แบบวัดทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ เป็นแบบทดสอบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก 30 ข้อ 40 คะแนน และ 5) แบบวัดความพึงพอใจ จานวน 20 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ t – test (Dependent Samples)
ผลการวิจัยพบว่า
1. รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้นมีชื่อเรียกว่า “ICADE Model” โดยมีองค์ประกอบ มี 6 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) หลักการแนวคิดทฤษฎีพื้นฐาน 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ 4) ระบบสังคม 5) หลักการตอบสนอง 6) ระบบสนับสนุน ทั้งนี้ได้สังเคราะห์ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ 5 ขั้น คือ ขั้นการระบุประเด็นการคิด (Identifying thinking issues) ขั้นการสร้างทางเลือกการคิด (creating alternative thinking) ขั้นการวิเคราะห์ทางเลือก (alternative analysis) ขั้นการตัดสินใจ (decision stage) และขั้นการประเมินผลการคิด (evaluation of thinking) เมื่อนาไปหาประสิทธิภาพ (E1/E2) กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/3 โรงเรียนบัวใหญ่ จานวน 40 คน ได้ค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอน เท่ากับ 83.62/82.93 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กาหนดไว้ คือ 80/80
2. ความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมี
วิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
3. ทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ของนักเรียนก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีโดยมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. ความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ที่มีต่อการเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ส่วนความพึงพอใจรายด้านที่มีคะแนนเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ด้านกิจกรรมการเรียนการสอนที่ช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์และแสวงหาข้อมูลจากแหล่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย ผู้เรียนเรียนรู้จากการปฏิบัติการคิดด้วยตนเองและร่วมกันเรียนรู้กับผู้อื่น มีการเรียงเนื้อหาและกิจกรรมได้อย่างเหมาะสมและสรุปความรู้ เชื่อมโยงนาไปใช้ในชีวิตประจาวันได้
อย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ชื่อผู้รายงาน นางบัวเรือน สิงหร
ตำแหน่ง : ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการพิเศษ
สังกัด : โรงเรียนบัวใหญ่ สังกัดองค์การบริหารส่วนนครราชสีมา
ปีการศึกษา 2563
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ
1) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ 2) ศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้วิจัยในครั้งนี้ คือ นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ 4 โรงเรียนบัวใหญ่ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2563 จานวน 40 คน ที่ได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) รูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา 2) แผนจัดการเรียนรู้ใช้เวลาแผนละ 2 ชั่วโมง จานวน 8 แผน 3) แบบทดสอบความสามารถด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ จานวน 40 ข้อ 40 คะแนน 4) แบบวัดทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ เป็นแบบทดสอบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก 30 ข้อ 40 คะแนน และ 5) แบบวัดความพึงพอใจ จานวน 20 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ t – test (Dependent Samples)
ผลการวิจัยพบว่า
1. รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้นมีชื่อเรียกว่า “ICADE Model” โดยมีองค์ประกอบ มี 6 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) หลักการแนวคิดทฤษฎีพื้นฐาน 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ 4) ระบบสังคม 5) หลักการตอบสนอง 6) ระบบสนับสนุน ทั้งนี้ได้สังเคราะห์ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ 5 ขั้น คือ ขั้นการระบุประเด็นการคิด (Identifying thinking issues) ขั้นการสร้างทางเลือกการคิด (creating alternative thinking) ขั้นการวิเคราะห์ทางเลือก (alternative analysis) ขั้นการตัดสินใจ (decision stage) และขั้นการประเมินผลการคิด (evaluation of thinking) เมื่อนาไปหาประสิทธิภาพ (E1/E2) กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/3 โรงเรียนบัวใหญ่ จานวน 40 คน ได้ค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอน เท่ากับ 83.62/82.93 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กาหนดไว้ คือ 80/80
2. ความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมี
วิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
3. ทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ของนักเรียนก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีโดยมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. ความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ที่มีต่อการเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนชีววิทยา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะการคิดเชิงมโนทัศน์ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ส่วนความพึงพอใจรายด้านที่มีคะแนนเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ด้านกิจกรรมการเรียนการสอนที่ช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์และแสวงหาข้อมูลจากแหล่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย ผู้เรียนเรียนรู้จากการปฏิบัติการคิดด้วยตนเองและร่วมกันเรียนรู้กับผู้อื่น มีการเรียงเนื้อหาและกิจกรรมได้อย่างเหมาะสมและสรุปความรู้ เชื่อมโยงนาไปใช้ในชีวิตประจาวันได้