Best Practice
ชื่อผลงาน นวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS สู่การพัฒนาผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กับการจัดการเรียนรู้ Active Learning
ชื่อผู้ส่งเข้าประกวด นางสาวนิรดา คำเสน
ตำแหน่ง ครูโรงเรียนบ้านไทรบ่วง
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาตรัง เขต 2
1.ความสำคัญของผลงานหรือนวัตกรรม
ปัจจุบันสังคมโลกเกิดการขยายตัวในทุกมิติโดยปราศจากพรมแดนขวางกั้นเป็นเสมือนหมู่บ้านเดียวกันและเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ หรือสังคมที่ใช้ความรู้เป็นฐาน การแสวงหาความรู้จำเป็นต้องใช้ทักษะในด้าน การเรียนรู้เพื่อการดำรงชีวิตอยู่ นักเรียนต้องรู้จักการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศให้เกิดประโยชน์ในการเรียนรู้ เพราะความรู้มีมากมายในเครือข่ายที่เชื่อมโยงกันอยู่ในปัจจุบัน กระแสการปรับเปลี่ยนทางสังคมที่เกิดขึ้นใน ศตวรรษที่ 21 การเรียนรู้แบบเดิมที่เน้นครูเป็นผู้บรรยายเนื้อหาหน้าชั้นเรียนทำให้นักเรียนเกิดความเบื่อหน่ายไม่มีความสนใจในเนื้อหาที่ครูบรรยาย เกิดปัญหาการขาดความใส่ใจวิชาเรียน และไม่เข้าใจบทเรียนเพราะสิ่งที่ครูบรรยายให้นักเรียนฟังเป็นสิ่งที่ครูนำมาใส่ให้เด็ก ไม่ได้เกิดจากความสนใจใคร่รู้ของผู้เรียน แล้วเราควรทำอย่างไร จึงจะสามารถจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญได้อย่างแท้จริง สอนในเรื่องที่ผู้เรียนมีความสนใจจริงๆ แต่ยังอยู่ในขอบข่ายที่หลักสูตรแกนกลางกำหนดมาตรฐานการเรียนรู้ไว้การศึกษาไทยต้องก้าวไปสู่เป้าหมายในสู่ ยุคความรู้ “ทักษะเพื่อการดำรงชีวิต ในศตวรรษที่21” (21st Century Skills) จะเกิดขึ้นได้จาก “ครูต้องไม่สอน แต่ต้องออกแบบการเรียนรู้และอำนวยความสะดวก” (ศิริวรรณ ฉัตรมณีรุ่งเจริญ และ วรางคณา ทองนพคุณ, 2556.) การพัฒนาการศึกษาภายใต้กรอบประเทศไทย 4.0 สู่ศตวรรษที่ 21 เริ่มด้วยการฝึกให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง ครูเปลี่ยนจากครูสอนเป็นพี่เลี้ยง ครูฝึก (Coach) การเรียนแบบ บูรณาการสหวิชาการ เชื่อมโยงความรู้กับจินตนาการ เปลี่ยนแปลงไปสู่รูปธรรมให้ผู้เรียนมีทักษะที่ต้องการ เช่น การทำงานร่วมกัน ความคิด สร้างสรรค์ และการสื่อสารที่ดี ซึ่งการจัดการศึกษาต้องสร้างความพอใจให้ผู้เรียนและท้าท้ายสู่การสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้ผู้เรียนอยากเรียน การศึกษาอยู่ในยุค 4.0 โดยผู้เรียนสามารถแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง จากสื่อการสอนทุกรูปแบบ (ชวลิต โพธิ์นคร, 2560.)
ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ. 2542 ให้จัดการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญหรือผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งเป็นการจัดการเรียนการสอนที่ยึดผู้เรียนเป็นตัวตั้งโดยคำนึงถึงความเหมาะสมของผู้เรียนและประโยชน์สูงสุดที่ผู้เรียนจะได้รับ ให้ผู้เรียนมีบทบาทสำคัญในการเรียนรู้โดยการมีส่วนร่วมอย่างตื่นตัว (active participation) ทั้งด้านกาย สติปัญญา สังคม อารมณ์ซึ่งจะทำให้เกิดการเรียนรู้ที่แท้จริงหมายถึง ผลการเรียนรู้ทั้งด้านความรู้ความเข้าใจ เจตคติคุณลักษณะ ฯลฯ จึงเป็นการจัดการเรียนการสอนที่ผู้เรียนมีบทบาทเด่น ครูมีบทบาทในลักษณะการถ่ายทอดน้อยลง แต่ทำหน้าที่ดูแลอำนวยความสะดวก กระตุ้นและให้คำแนะนำ ชี้แนะ แนวทางต่างๆ ตามความจำเป็น ครูจำเป็นต้องเตรียมการสอน จัดเตรียมกิจกรรมและประสบการณ์ต่างๆ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ดีตามจุดประสงค์การปฏิรูปการศึกษาของไทยที่ผ่านมา ยังไม่สามารถจัดการเรียนรู้ตามที่หลักสูตรกำหนดได้ ดังนั้นในปัจจุบันจึงมีการปฏิรูปด้านหลักสูตรและการเรียนรู้โดยมุ่งเน้นที่การพัฒนาครูในการจัด กิจกรรมการเรียนรู้โดยการให้ผู้เรียนเป็นผู้ลงมือกระทำกิจกรรมด้วยตนเองที่เรียกว่า Active learning ซึ่งได้นำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลายให้กับผู้เรียนทุกระดับ โดยเฉพาะในศตวรรษที่ 21 ที่ต้องการให้ผู้เรียนมีคุณภาพ สามารถนำความรู้และทักษะต่างๆ มาใช้ในการดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณค่าและสอดคล้องกับความต้องการของสังคม (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551)
วิทยาศาสตร์มีบทบาทสำคัญยิ่งในสังคมโลกปัจจุบันและอนาคต เพราะวิทยาศาสตร์เกี่ยวข้องกับทุก คนทั้งในชีวิตประจำวันและการงานอาชีพต่างๆ ตลอดจนเทคโนโลยี เครื่องมือเครื่องใช้และผลผลิตต่างๆ ที่มนุษย์ ได้ใช้เพื่ออำนวยความสะดวกในชีวิตและการทำงาน เหล่านี้ล้วนเป็นผลของความรู้วิทยาศาสตร์ ผสมผสานกับความคิดสร้างสรรค์และศาสตร์อื่นๆ วิทยาศาสตร์ช่วยให้มนุษย์ได้พัฒนาวิธีคิด ทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิด สร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะสำคัญในการค้นคว้าหาความรู้ ใช้ความรู้และทักษะเพื่อแก้ปัญหา หรือพัฒนางานด้วยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม มีความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ รวมทั้งสามารถค้นหาข้อมูลหรือสารสนเทศ ประยุกต์ใช้ทักษะการคิดเชิงคำนวณและความรู้ด้านวิทยาการคอมพิวเตอร์ สื่อดิจิทัล เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เพื่อแก้ปัญหาในชีวิตจริงอย่างสร้างสรรค์ สามารถตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลที่หลากหลายและมีประจักษ์พยานที่ตรวจสอบได้ วิทยาศาสตร์เป็นวัฒนธรรมของโลกสมัยใหม่ซึ่งเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ (knowledge-based society) ดังนั้นทุกคน จึงจำเป็นต้องได้รับการพัฒนาให้รู้วิทยาศาสตร์ เพื่อที่จะมีความรู้ความเข้าใจในธรรมชาติและเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น สามารถนำความรู้ไปใช้อย่างมีเหตุผล สร้างสรรค์ และมีคุณธรรม ดังนั้นครูผู้สอนจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเชื่อมโยงความรู้กับกระบวนการเรียนรู้ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนพัฒนาความคิด ทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะที่สำคัญทั้งทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะในศตวรรษที่ 21 ในการค้นคว้าและสร้างองค์ความรู้ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สามารถแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ สามารถตัดสินใจ โดยใช้ข้อมูลหลากหลายและประจักษ์พยานที่ตรวจสอบได้ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, 2560)
จากผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2562 ของโรงเรียนบ้านไทรบ่วง ได้คะแนนเฉลี่ย 29.03 ซึ่งอยู่ในระดับต่ำกว่าคะแนนเฉลี่ยระดับเขตพื้นที่การศึกษา ระดับจังหวัด และระดับประเทศ ความรูความสามารถในวิชาวิทยาศาสตร์ยังอยู่ในเกณฑ์ที่ต้องปรับปรุง ประกอบกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ยังไม่สูงเท่าที่ควร นอกจากนี้จากการจัดการเรียนการสอนในรายวิชาวิทยาศาสตร์พบว่า ในหน่วยที่ 3 หินและซากดึกดำบรรพ์ เป็นหน่วยการเรียนรู้ที่ เนื้อหาค่อนข้างมาก ยุ่งยาก ซับซ้อน และต้องเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติกิจกรรมถึงจะเกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ
จากสภาพปัญหาที่พบดังกล่าว ข้าพเจ้าจึงจัดทำนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ซึ่งเป็นเนื้อหาในหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 หินและซากดึกดำบรรพ์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เพื่อใช้เป็นสื่อเสริมประกอบการจัดการเรียนรู้ เพื่อเป็นสิ่งที่จะทำให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เพราะจะช่วยกระตุ้นและสร้างความสนใจให้กับนักเรียนให้เกิดความอยากที่จะเรียนรู้ ส่งผลต่อให้เกิดความเข้าใจเนื้อหาบทเรียนที่ยุ่งยากซับซ้อนได้ง่ายขึ้นในระยะเวลาอันสั้นผ่านการปฏิบัติกิจกรรมการทดลองโดยตัวนักเรียนจะต้องได้ปฏิบัติและสร้างความรู้ด้วยตนเอง อีกทั้งยังสามารถช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดในเรื่องนั้นได้อย่างถูกต้องรวดเร็วรอบคลุมเนื้อหาทั้งหมด นอกจากนี้ยังเป็นการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนให้มีความรู้ เกิดทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เน้นการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจ สามารถนำองค์ความรู้มาเชื่อมโยงกันในแต่ละสาระการเรียนรู้นำไปสู่การประยุกต์ใช้ได้จริง นำเทคโนโลยีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ในรายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ขั้นสรุปและรายงาน (Action)
นวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS เรื่อง การจำแนกประเภทของหิน และวัฏจักรของหิน โดย ใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ช่วยส่งเสริม ให้ผู้เรียนได้พัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะในศตวรรษที่ 21 ซึ่งผลจากการประเมินคุณภาพนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS โดยผู้เชี่ยวชาญทั้ง 3 ท่าน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 48.33 คะแนน ซึ่งระดับการประเมินคุณภาพอยู่ในระดับดีเยี่ยม เนื่องจากนวัตกรรมมีความสอดคล้องกับเนื้อหา สอดคล้องกับจุดประสงค์ การเรียนรู้ ความเหมาะสมกับระดับของผู้เรียน ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้น สามารถนำไปใช้ ในการเรียนการสอนได้สะดวก ขนาดตัวหนังสือมีความเหมาะสม และมีความคุ้มค่า คงทน ใช้งานได้นาน และจากการประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนหลังการเรียนรู้ด้วยนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 11 คน พบว่า มีคะแนนเฉลี่ย (x ̅) เท่ากับ 8.27 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD.) เท่ากับ 1.27 และคิดเป็นร้อยละ 82.73 ทั้งนี้เป็นผลมาจากนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS มีความสอดคล้องกับเนื้อหา และจุดประสงค์การเรียนรู้ มีความน่าสนใจ กระตือรือร้น สนุกสนานอยากที่จะเรียนรู้ เป็นสิ่งที่แปลกใหม และมีการเรียงลำดับกิจกรรมที่เหมาะสมได้อย่างเป็นระบบขั้นตอน ภาษาที่ใช้ มีความถูกต้อง เข้าใจง่าย และเหมาะสมกับระดับนักเรียน นักเรียนสามารถลงมือปฏิบัติกิจกรรมการทดลองได้ด้วยตนเอง โดยใช้รูปแบบที่นักเรียนเป็นผู้สำรวจตรวจสอบเพื่อค้นหาคำตอบ มีการจดบันทึกข้อมูล ทำใหนักเรียนสามารถนำผลจากการทำกิจกรรมการทดลองมาสร้างเป็นองค์ความรู้ได้อย่างถูกต้อง และช่วยให้นักเรียนสามารถเรียนรู้ได้ดีและจดจำความรู้ได้นานมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ในการจัดการเรียนรูเป็นรูปแบบกระบวนการกลุ่มนักเรียนจึงได้อภิปรายความรูร่วมกับสมาชิกในกลุ่มเกิดการแลกเปลี่ยนความรูระหว่างกัน อีกทั้งผู้จัดทำยังได้มีการปรับปรุงแก้ไขนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ตามข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญก่อนนำไปใช้กับนักเรียนจริง จึงทำใหนักเรียนที่ได้เรียนรู้ด้วยนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS เรื่อง การจำแนกประเภทของหิน และวัฏจักรของหิน โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไม่นอยกวาเกณฑ์ร้อยละ 70 ตามที่ครูผู้สอนได้กำหนดไว้
กับการจัดการเรียนรู้ Active Learning
ชื่อผู้ส่งเข้าประกวด นางสาวนิรดา คำเสน
ตำแหน่ง ครูโรงเรียนบ้านไทรบ่วง
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาตรัง เขต 2
1.ความสำคัญของผลงานหรือนวัตกรรม
ปัจจุบันสังคมโลกเกิดการขยายตัวในทุกมิติโดยปราศจากพรมแดนขวางกั้นเป็นเสมือนหมู่บ้านเดียวกันและเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ หรือสังคมที่ใช้ความรู้เป็นฐาน การแสวงหาความรู้จำเป็นต้องใช้ทักษะในด้าน การเรียนรู้เพื่อการดำรงชีวิตอยู่ นักเรียนต้องรู้จักการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศให้เกิดประโยชน์ในการเรียนรู้ เพราะความรู้มีมากมายในเครือข่ายที่เชื่อมโยงกันอยู่ในปัจจุบัน กระแสการปรับเปลี่ยนทางสังคมที่เกิดขึ้นใน ศตวรรษที่ 21 การเรียนรู้แบบเดิมที่เน้นครูเป็นผู้บรรยายเนื้อหาหน้าชั้นเรียนทำให้นักเรียนเกิดความเบื่อหน่ายไม่มีความสนใจในเนื้อหาที่ครูบรรยาย เกิดปัญหาการขาดความใส่ใจวิชาเรียน และไม่เข้าใจบทเรียนเพราะสิ่งที่ครูบรรยายให้นักเรียนฟังเป็นสิ่งที่ครูนำมาใส่ให้เด็ก ไม่ได้เกิดจากความสนใจใคร่รู้ของผู้เรียน แล้วเราควรทำอย่างไร จึงจะสามารถจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญได้อย่างแท้จริง สอนในเรื่องที่ผู้เรียนมีความสนใจจริงๆ แต่ยังอยู่ในขอบข่ายที่หลักสูตรแกนกลางกำหนดมาตรฐานการเรียนรู้ไว้การศึกษาไทยต้องก้าวไปสู่เป้าหมายในสู่ ยุคความรู้ “ทักษะเพื่อการดำรงชีวิต ในศตวรรษที่21” (21st Century Skills) จะเกิดขึ้นได้จาก “ครูต้องไม่สอน แต่ต้องออกแบบการเรียนรู้และอำนวยความสะดวก” (ศิริวรรณ ฉัตรมณีรุ่งเจริญ และ วรางคณา ทองนพคุณ, 2556.) การพัฒนาการศึกษาภายใต้กรอบประเทศไทย 4.0 สู่ศตวรรษที่ 21 เริ่มด้วยการฝึกให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง ครูเปลี่ยนจากครูสอนเป็นพี่เลี้ยง ครูฝึก (Coach) การเรียนแบบ บูรณาการสหวิชาการ เชื่อมโยงความรู้กับจินตนาการ เปลี่ยนแปลงไปสู่รูปธรรมให้ผู้เรียนมีทักษะที่ต้องการ เช่น การทำงานร่วมกัน ความคิด สร้างสรรค์ และการสื่อสารที่ดี ซึ่งการจัดการศึกษาต้องสร้างความพอใจให้ผู้เรียนและท้าท้ายสู่การสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้ผู้เรียนอยากเรียน การศึกษาอยู่ในยุค 4.0 โดยผู้เรียนสามารถแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง จากสื่อการสอนทุกรูปแบบ (ชวลิต โพธิ์นคร, 2560.)
ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ. 2542 ให้จัดการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญหรือผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งเป็นการจัดการเรียนการสอนที่ยึดผู้เรียนเป็นตัวตั้งโดยคำนึงถึงความเหมาะสมของผู้เรียนและประโยชน์สูงสุดที่ผู้เรียนจะได้รับ ให้ผู้เรียนมีบทบาทสำคัญในการเรียนรู้โดยการมีส่วนร่วมอย่างตื่นตัว (active participation) ทั้งด้านกาย สติปัญญา สังคม อารมณ์ซึ่งจะทำให้เกิดการเรียนรู้ที่แท้จริงหมายถึง ผลการเรียนรู้ทั้งด้านความรู้ความเข้าใจ เจตคติคุณลักษณะ ฯลฯ จึงเป็นการจัดการเรียนการสอนที่ผู้เรียนมีบทบาทเด่น ครูมีบทบาทในลักษณะการถ่ายทอดน้อยลง แต่ทำหน้าที่ดูแลอำนวยความสะดวก กระตุ้นและให้คำแนะนำ ชี้แนะ แนวทางต่างๆ ตามความจำเป็น ครูจำเป็นต้องเตรียมการสอน จัดเตรียมกิจกรรมและประสบการณ์ต่างๆ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ดีตามจุดประสงค์การปฏิรูปการศึกษาของไทยที่ผ่านมา ยังไม่สามารถจัดการเรียนรู้ตามที่หลักสูตรกำหนดได้ ดังนั้นในปัจจุบันจึงมีการปฏิรูปด้านหลักสูตรและการเรียนรู้โดยมุ่งเน้นที่การพัฒนาครูในการจัด กิจกรรมการเรียนรู้โดยการให้ผู้เรียนเป็นผู้ลงมือกระทำกิจกรรมด้วยตนเองที่เรียกว่า Active learning ซึ่งได้นำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลายให้กับผู้เรียนทุกระดับ โดยเฉพาะในศตวรรษที่ 21 ที่ต้องการให้ผู้เรียนมีคุณภาพ สามารถนำความรู้และทักษะต่างๆ มาใช้ในการดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณค่าและสอดคล้องกับความต้องการของสังคม (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551)
วิทยาศาสตร์มีบทบาทสำคัญยิ่งในสังคมโลกปัจจุบันและอนาคต เพราะวิทยาศาสตร์เกี่ยวข้องกับทุก คนทั้งในชีวิตประจำวันและการงานอาชีพต่างๆ ตลอดจนเทคโนโลยี เครื่องมือเครื่องใช้และผลผลิตต่างๆ ที่มนุษย์ ได้ใช้เพื่ออำนวยความสะดวกในชีวิตและการทำงาน เหล่านี้ล้วนเป็นผลของความรู้วิทยาศาสตร์ ผสมผสานกับความคิดสร้างสรรค์และศาสตร์อื่นๆ วิทยาศาสตร์ช่วยให้มนุษย์ได้พัฒนาวิธีคิด ทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิด สร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะสำคัญในการค้นคว้าหาความรู้ ใช้ความรู้และทักษะเพื่อแก้ปัญหา หรือพัฒนางานด้วยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม มีความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ รวมทั้งสามารถค้นหาข้อมูลหรือสารสนเทศ ประยุกต์ใช้ทักษะการคิดเชิงคำนวณและความรู้ด้านวิทยาการคอมพิวเตอร์ สื่อดิจิทัล เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เพื่อแก้ปัญหาในชีวิตจริงอย่างสร้างสรรค์ สามารถตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลที่หลากหลายและมีประจักษ์พยานที่ตรวจสอบได้ วิทยาศาสตร์เป็นวัฒนธรรมของโลกสมัยใหม่ซึ่งเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ (knowledge-based society) ดังนั้นทุกคน จึงจำเป็นต้องได้รับการพัฒนาให้รู้วิทยาศาสตร์ เพื่อที่จะมีความรู้ความเข้าใจในธรรมชาติและเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น สามารถนำความรู้ไปใช้อย่างมีเหตุผล สร้างสรรค์ และมีคุณธรรม ดังนั้นครูผู้สอนจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเชื่อมโยงความรู้กับกระบวนการเรียนรู้ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนพัฒนาความคิด ทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะที่สำคัญทั้งทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะในศตวรรษที่ 21 ในการค้นคว้าและสร้างองค์ความรู้ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สามารถแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ สามารถตัดสินใจ โดยใช้ข้อมูลหลากหลายและประจักษ์พยานที่ตรวจสอบได้ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, 2560)
จากผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2562 ของโรงเรียนบ้านไทรบ่วง ได้คะแนนเฉลี่ย 29.03 ซึ่งอยู่ในระดับต่ำกว่าคะแนนเฉลี่ยระดับเขตพื้นที่การศึกษา ระดับจังหวัด และระดับประเทศ ความรูความสามารถในวิชาวิทยาศาสตร์ยังอยู่ในเกณฑ์ที่ต้องปรับปรุง ประกอบกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ยังไม่สูงเท่าที่ควร นอกจากนี้จากการจัดการเรียนการสอนในรายวิชาวิทยาศาสตร์พบว่า ในหน่วยที่ 3 หินและซากดึกดำบรรพ์ เป็นหน่วยการเรียนรู้ที่ เนื้อหาค่อนข้างมาก ยุ่งยาก ซับซ้อน และต้องเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติกิจกรรมถึงจะเกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ
จากสภาพปัญหาที่พบดังกล่าว ข้าพเจ้าจึงจัดทำนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ซึ่งเป็นเนื้อหาในหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 หินและซากดึกดำบรรพ์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เพื่อใช้เป็นสื่อเสริมประกอบการจัดการเรียนรู้ เพื่อเป็นสิ่งที่จะทำให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เพราะจะช่วยกระตุ้นและสร้างความสนใจให้กับนักเรียนให้เกิดความอยากที่จะเรียนรู้ ส่งผลต่อให้เกิดความเข้าใจเนื้อหาบทเรียนที่ยุ่งยากซับซ้อนได้ง่ายขึ้นในระยะเวลาอันสั้นผ่านการปฏิบัติกิจกรรมการทดลองโดยตัวนักเรียนจะต้องได้ปฏิบัติและสร้างความรู้ด้วยตนเอง อีกทั้งยังสามารถช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดในเรื่องนั้นได้อย่างถูกต้องรวดเร็วรอบคลุมเนื้อหาทั้งหมด นอกจากนี้ยังเป็นการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนให้มีความรู้ เกิดทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เน้นการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจ สามารถนำองค์ความรู้มาเชื่อมโยงกันในแต่ละสาระการเรียนรู้นำไปสู่การประยุกต์ใช้ได้จริง นำเทคโนโลยีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ในรายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ขั้นสรุปและรายงาน (Action)
นวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS เรื่อง การจำแนกประเภทของหิน และวัฏจักรของหิน โดย ใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ช่วยส่งเสริม ให้ผู้เรียนได้พัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะในศตวรรษที่ 21 ซึ่งผลจากการประเมินคุณภาพนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS โดยผู้เชี่ยวชาญทั้ง 3 ท่าน มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 48.33 คะแนน ซึ่งระดับการประเมินคุณภาพอยู่ในระดับดีเยี่ยม เนื่องจากนวัตกรรมมีความสอดคล้องกับเนื้อหา สอดคล้องกับจุดประสงค์ การเรียนรู้ ความเหมาะสมกับระดับของผู้เรียน ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้น สามารถนำไปใช้ ในการเรียนการสอนได้สะดวก ขนาดตัวหนังสือมีความเหมาะสม และมีความคุ้มค่า คงทน ใช้งานได้นาน และจากการประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนหลังการเรียนรู้ด้วยนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 11 คน พบว่า มีคะแนนเฉลี่ย (x ̅) เท่ากับ 8.27 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD.) เท่ากับ 1.27 และคิดเป็นร้อยละ 82.73 ทั้งนี้เป็นผลมาจากนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS มีความสอดคล้องกับเนื้อหา และจุดประสงค์การเรียนรู้ มีความน่าสนใจ กระตือรือร้น สนุกสนานอยากที่จะเรียนรู้ เป็นสิ่งที่แปลกใหม และมีการเรียงลำดับกิจกรรมที่เหมาะสมได้อย่างเป็นระบบขั้นตอน ภาษาที่ใช้ มีความถูกต้อง เข้าใจง่าย และเหมาะสมกับระดับนักเรียน นักเรียนสามารถลงมือปฏิบัติกิจกรรมการทดลองได้ด้วยตนเอง โดยใช้รูปแบบที่นักเรียนเป็นผู้สำรวจตรวจสอบเพื่อค้นหาคำตอบ มีการจดบันทึกข้อมูล ทำใหนักเรียนสามารถนำผลจากการทำกิจกรรมการทดลองมาสร้างเป็นองค์ความรู้ได้อย่างถูกต้อง และช่วยให้นักเรียนสามารถเรียนรู้ได้ดีและจดจำความรู้ได้นานมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ในการจัดการเรียนรูเป็นรูปแบบกระบวนการกลุ่มนักเรียนจึงได้อภิปรายความรูร่วมกับสมาชิกในกลุ่มเกิดการแลกเปลี่ยนความรูระหว่างกัน อีกทั้งผู้จัดทำยังได้มีการปรับปรุงแก้ไขนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS ตามข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญก่อนนำไปใช้กับนักเรียนจริง จึงทำใหนักเรียนที่ได้เรียนรู้ด้วยนวัตกรรมการเรียนรู้ BOX OF ROCKS เรื่อง การจำแนกประเภทของหิน และวัฏจักรของหิน โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำและการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไม่นอยกวาเกณฑ์ร้อยละ 70 ตามที่ครูผู้สอนได้กำหนดไว้