การพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสต
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์
และการคิดเชิงเหตุผล ของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2
ผู้วิจัย นางวีรยา ดิษเหมือน ตำแหน่งครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ
โรงเรียนเทศบาล ๑ (ขจรเนติยุทธ) เทศบาลเมืองลำสามแก้ว
จังหวัดปทุมธานี
ปีวิจัย 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 4) เพื่อประเมินประสิทธิผลการใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ คือ เด็กชาย – หญิง ที่กำลังศึกษาชั้นอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2562 โรงเรียนเทศบาล ๑ (ขจรเนติยุทธ) เทศบาลเมืองลำสามแก้ว จังหวัดปทุมธานี ซึ่งได้มาโดยการเลือกแบบกลุ่ม (Cluster Sampling) ได้เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาล ปีที่ 2/2 จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แผนการจัดประสบการณ์ตามรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ชั้นอนุบาลปีที่ 2 จำนวน 30 แผน 2) คู่มือครูสำหรับรูปแบบการจัดประสบการณ์รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 3) แบบทดสอบความสามารถในทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ของเด็กปฐมวัยอนุบาลปีที่ 2 4) แบบสังเกตพฤติกรรมการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 5) แบบประเมินความพึงพอใจของเด็กปฐมวัยอนุบาลปีที่ 2 ที่ได้เรียนด้วยรูปแบบการจัดประสบการณ์ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การเปรียบเทียบเปรียบเทียบทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลระหว่างคะแนนทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียนด้วย t- test
ผลการวิจัยปรากฏ ดังนี้
1. ผลการวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานได้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้
1.1 ขั้นจุดประกายแนวคิด (Stimulation) เป็นขั้นที่เด็กได้รับการกระตุ้นให้สนใจ ด้วยสื่อที่เป็นของจริง ภาพ นิทานที่เหมาะสมกับวัย โดยให้ใช้คำถามให้ค้นหาคำตอบเพื่อกระตุ้นให้เด็กใช้เหตุผลและสืบค้น แสวงหาความรู้เพื่อให้ได้คำตอบนั้น
1.2 ขั้นร่วมด้วยช่วยกันคิด (Cooperation) เป็นขั้นที่ให้เด็กทำงานร่วมกันเป็นกลุ่มเล็ก กลุ่มละ 4-5 คน เพื่อร่วมกันค้นหาคำตอบของกลุ่มจากการพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น พิจารณา ข้อมูลที่ได้รับโดยใช้ประสาทสัมผัสในการสำรวจ สังเกต หรือทดลองและสรุปข้อมูล ซึ่งครูจะเข้าไปช่วยเหลือแนะนำเมื่อเด็กเกิดปัญหาหรือต้องการความช่วยเหลือ
1.3 ขั้นนำเสนอแนวความคิด (Presentation) เป็นขั้นที่เด็กนำเสนอผลการเรียนรู้ จากสิ่งที่ค้นพบโดยการออกมาเล่าหน้าชั้นเรียนจัดแสดงผลงานของกลุ่มบนป้ายนิเทศหรือ มุมแสดงผลงาน แลกเปลี่ยน เรียนรู้กับเพื่อนกลุ่มอื่น
1.4 ขั้นประยุกต์แนวคิดและนำไปใช้ (Application) เป็นขั้นที่เด็กนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ โดยครูใช้คำถามให้เด็กหาคำตอบจากเหตุการณ์ใหม่ที่คล้ายคลึงกับเหตุการณ์เดิมซึ่งเด็กตอบได้ หลากหลายวิธี เช่น การเล่าหรือสร้างผลงานใหม่ ครูสังเกตการให้เหตุผลของเด็ก ในการนำ ความรู้หรือประสบการณ์ที่ได้รับมาใช้ในสถานการณ์ใหม่
2. รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ตามความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากถึงมากที่สุด (มีค่าเฉลี่ยตั้งแต่ 4.00- 4.80) และความคิดเห็นของครูปฐมวัยต่อรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีผลประเมินโดยรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก ( = 2.70, S.D. = 0.47)
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลเพิ่มขึ้นหลังจากได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดของอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 แสดงว่าการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดของรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลเพิ่มขึ้น
4. ผลการประเมินประสิทธิผลการใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 โดยมีวัตถุประสงค์ย่อยดังนี้
1) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความสามารถในทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์หลังใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 สูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ถือว่าผ่านเกณฑ์
2) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความสามารถในการคิดเชิงเหตุผลหลังใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 สูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ถือว่าผ่านเกณฑ์
3) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ในภาพรวมอยู่ในระดับมากถือว่าผ่านเกณฑ์
และการคิดเชิงเหตุผล ของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2
ผู้วิจัย นางวีรยา ดิษเหมือน ตำแหน่งครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ
โรงเรียนเทศบาล ๑ (ขจรเนติยุทธ) เทศบาลเมืองลำสามแก้ว
จังหวัดปทุมธานี
ปีวิจัย 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 4) เพื่อประเมินประสิทธิผลการใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ คือ เด็กชาย – หญิง ที่กำลังศึกษาชั้นอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2562 โรงเรียนเทศบาล ๑ (ขจรเนติยุทธ) เทศบาลเมืองลำสามแก้ว จังหวัดปทุมธานี ซึ่งได้มาโดยการเลือกแบบกลุ่ม (Cluster Sampling) ได้เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาล ปีที่ 2/2 จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แผนการจัดประสบการณ์ตามรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ชั้นอนุบาลปีที่ 2 จำนวน 30 แผน 2) คู่มือครูสำหรับรูปแบบการจัดประสบการณ์รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 3) แบบทดสอบความสามารถในทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ของเด็กปฐมวัยอนุบาลปีที่ 2 4) แบบสังเกตพฤติกรรมการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 5) แบบประเมินความพึงพอใจของเด็กปฐมวัยอนุบาลปีที่ 2 ที่ได้เรียนด้วยรูปแบบการจัดประสบการณ์ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การเปรียบเทียบเปรียบเทียบทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลระหว่างคะแนนทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียนด้วย t- test
ผลการวิจัยปรากฏ ดังนี้
1. ผลการวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานได้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้
1.1 ขั้นจุดประกายแนวคิด (Stimulation) เป็นขั้นที่เด็กได้รับการกระตุ้นให้สนใจ ด้วยสื่อที่เป็นของจริง ภาพ นิทานที่เหมาะสมกับวัย โดยให้ใช้คำถามให้ค้นหาคำตอบเพื่อกระตุ้นให้เด็กใช้เหตุผลและสืบค้น แสวงหาความรู้เพื่อให้ได้คำตอบนั้น
1.2 ขั้นร่วมด้วยช่วยกันคิด (Cooperation) เป็นขั้นที่ให้เด็กทำงานร่วมกันเป็นกลุ่มเล็ก กลุ่มละ 4-5 คน เพื่อร่วมกันค้นหาคำตอบของกลุ่มจากการพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น พิจารณา ข้อมูลที่ได้รับโดยใช้ประสาทสัมผัสในการสำรวจ สังเกต หรือทดลองและสรุปข้อมูล ซึ่งครูจะเข้าไปช่วยเหลือแนะนำเมื่อเด็กเกิดปัญหาหรือต้องการความช่วยเหลือ
1.3 ขั้นนำเสนอแนวความคิด (Presentation) เป็นขั้นที่เด็กนำเสนอผลการเรียนรู้ จากสิ่งที่ค้นพบโดยการออกมาเล่าหน้าชั้นเรียนจัดแสดงผลงานของกลุ่มบนป้ายนิเทศหรือ มุมแสดงผลงาน แลกเปลี่ยน เรียนรู้กับเพื่อนกลุ่มอื่น
1.4 ขั้นประยุกต์แนวคิดและนำไปใช้ (Application) เป็นขั้นที่เด็กนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ โดยครูใช้คำถามให้เด็กหาคำตอบจากเหตุการณ์ใหม่ที่คล้ายคลึงกับเหตุการณ์เดิมซึ่งเด็กตอบได้ หลากหลายวิธี เช่น การเล่าหรือสร้างผลงานใหม่ ครูสังเกตการให้เหตุผลของเด็ก ในการนำ ความรู้หรือประสบการณ์ที่ได้รับมาใช้ในสถานการณ์ใหม่
2. รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ตามความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากถึงมากที่สุด (มีค่าเฉลี่ยตั้งแต่ 4.00- 4.80) และความคิดเห็นของครูปฐมวัยต่อรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีผลประเมินโดยรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก ( = 2.70, S.D. = 0.47)
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลเพิ่มขึ้นหลังจากได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดของอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 แสดงว่าการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดของรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลเพิ่มขึ้น
4. ผลการประเมินประสิทธิผลการใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 โดยมีวัตถุประสงค์ย่อยดังนี้
1) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความสามารถในทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์หลังใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 สูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ถือว่าผ่านเกณฑ์
2) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความสามารถในการคิดเชิงเหตุผลหลังใช้รูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 สูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ถือว่าผ่านเกณฑ์
3) เด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 มีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 2 ในภาพรวมอยู่ในระดับมากถือว่าผ่านเกณฑ์