การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ
หัวข้องานวิจัย การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะรายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)
ผู้วิจัย ปณัชชภัค หุ่นงาม
ปีการศึกษา 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบันเกี่ยวกับการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ ของนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) (2) สร้างและตรวจสอบคุณภาพรูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) (3) ทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และ (4) ประเมินผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ นักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลนครปฐม ที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาการเป็นผู้ประกอบการ ปีการศึกษา 2561 จำนวน 32 คน ครูผู้สอน ผู้บริหารสถานศึกษา และผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการเรียนการสอนอาชีวศึกษา จำนวน 10 คน กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บข้อมูลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน ได้แก่ นักเรียนระดับชั้น ปวช.1 วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลนครปฐม สาขาวิชาคอมพิวเตอร์ธุรกิจ ที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ ปีการศึกษา 2562 จำนวน 32 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ 2) เครื่องมือในการประเมินประสิทธิภาพเบื้องต้น ได้แก่ แบบประเมินความสมเหตุสมผลเชิงทฤษฎี ความเป็นไปได้ และความสอดคล้อง 3) เครื่องมือในการทดลองใช้รูปแบบ ได้แก่ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ และแบบประเมินความสามารถด้านทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียน 4) เครื่องมือการประเมินประสิทธิผล และปรับปรุงรูปแบบให้เป็นฉบับสมบูรณ์ ได้แก่ การหาประสิทธิภาพของกระบวนการ/ประสิทธิภาพของผลลัพธ์ (E1/E2) ตามเกณฑ์ 80/80 และแบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติค่าร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย (x-bar) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) การทดสอบที (t-test) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis)
สรุปผลการวิจัย ดังนี้
1. การศึกษาสภาพปัจจุบัน พบว่า นักเรียนส่วนใหญ่มีความสนใจลักษณะการสอนแบบโครงสร้างทักษะกระบวนการคิด (GPAS) ร่วมกับการเรียนรู้แบบลงมือปฏิบัติ (Active Learning) และการจัดการเรียนแบบร่วมมือกันเรียนรู้ (Cooperative Learning) ต้องการมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องของธุรกิจ และแนวทางการเป็นผู้ประกอบการที่สามารถนำไปใช้ได้จริงหลังจากจบการศึกษาไปแล้ว ส่วนความคิดเห็นของผู้บริหาร ครูผู้สอน และผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการเรียนการสอนอาชีวศึกษา สรุปได้ว่า ด้านเนื้อหาสาระควรเป็นเนื้อหาตามหลักวิชาการที่มีประโยชน์ต่อผู้เรียน สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันให้เกิดประโยชน์ได้ โดยเน้นเนื้อหาให้เหมาะสมกับระดับชั้น และเขียนเนื้อหาให้ละเอียดครอบคลุมจุดประสงค์ที่กำหนดในแต่ละเรื่อง ควรแยกเนื้อหาออกเป็นเรื่อง ๆ มีสื่อประกอบการสอน การวัดผลและประเมินผล ควรมีทั้งแบบทดสอบ และแบบสังเกตพฤติกรรม ควรคำนึงถึงเรื่องงบประมาณในการจัดทำสื่อให้พอเหมาะ การเขียนเนื้อหาควรสืบค้นข้อมูลทางวิชาการให้ครบถ้วน ส่วนด้านการจัดการเรียนรู้ ควรจัดทั้งในเวลาเรียนปกติ และมอบหมายให้นักเรียนศึกษานอกเวลาเรียน
2. การสร้างและตรวจสอบคุณภาพรูปแบบ พบว่า องค์ประกอบของรูปแบบ คือ 1) หลักการ 2) แนวคิด ทฤษฎี 3) วัตถุประสงค์ 4) กระบวนการจัดการเรียนรู้ แบ่งเป็น 6 ขั้นตอน ได้แก่ (1) ขั้นกระตุ้นผู้เรียน (Stimulation) (2) ขั้นสร้างองค์ความรู้ (Construction) (3) ขั้นวิเคราะห์และลงข้อสรุป (Analysis and Summarization) (4) ขั้นประยุกต์ใช้ (Application) (5) ขั้นประเมินผล (Evaluation) และ (6) ขั้นแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Knowledge Sharing) 5) การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ และ 6) เงื่อนไขสำคัญในการนำรูปแบบไปใช้ให้ประสบผลสำเร็จ รูปแบบมีค่าความสมเหตุสมผลเชิงทฤษฎี ความเป็นไปได้ และความสอดคล้อง ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด และประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบจากการประเมินประสิทธิภาพแบบภาคสนาม (Field Tryout) ได้เท่ากับ 83.06/86.15
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบ พบว่า 1) นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนสูงกว่าก่อนใช้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 2) ความสามารถด้านทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียนหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนในภาพรวมอยู่ในระดับสูง
4. ประเมินผลการใช้รูปแบบการ พบว่า ประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบ มีค่าเท่ากับ 83.88/88.20 และความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบในภาพรวมอยู่ในระดับมาก
ผู้วิจัย ปณัชชภัค หุ่นงาม
ปีการศึกษา 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบันเกี่ยวกับการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ ของนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) (2) สร้างและตรวจสอบคุณภาพรูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) (3) ทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และ (4) ประเมินผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนอาชีวศึกษาบนฐานสมรรถนะ รายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ นักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลนครปฐม ที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาการเป็นผู้ประกอบการ ปีการศึกษา 2561 จำนวน 32 คน ครูผู้สอน ผู้บริหารสถานศึกษา และผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการเรียนการสอนอาชีวศึกษา จำนวน 10 คน กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บข้อมูลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน ได้แก่ นักเรียนระดับชั้น ปวช.1 วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลนครปฐม สาขาวิชาคอมพิวเตอร์ธุรกิจ ที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ ปีการศึกษา 2562 จำนวน 32 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ 2) เครื่องมือในการประเมินประสิทธิภาพเบื้องต้น ได้แก่ แบบประเมินความสมเหตุสมผลเชิงทฤษฎี ความเป็นไปได้ และความสอดคล้อง 3) เครื่องมือในการทดลองใช้รูปแบบ ได้แก่ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายวิชาธุรกิจและการเป็นผู้ประกอบการ และแบบประเมินความสามารถด้านทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียน 4) เครื่องมือการประเมินประสิทธิผล และปรับปรุงรูปแบบให้เป็นฉบับสมบูรณ์ ได้แก่ การหาประสิทธิภาพของกระบวนการ/ประสิทธิภาพของผลลัพธ์ (E1/E2) ตามเกณฑ์ 80/80 และแบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติค่าร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย (x-bar) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) การทดสอบที (t-test) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis)
สรุปผลการวิจัย ดังนี้
1. การศึกษาสภาพปัจจุบัน พบว่า นักเรียนส่วนใหญ่มีความสนใจลักษณะการสอนแบบโครงสร้างทักษะกระบวนการคิด (GPAS) ร่วมกับการเรียนรู้แบบลงมือปฏิบัติ (Active Learning) และการจัดการเรียนแบบร่วมมือกันเรียนรู้ (Cooperative Learning) ต้องการมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องของธุรกิจ และแนวทางการเป็นผู้ประกอบการที่สามารถนำไปใช้ได้จริงหลังจากจบการศึกษาไปแล้ว ส่วนความคิดเห็นของผู้บริหาร ครูผู้สอน และผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการเรียนการสอนอาชีวศึกษา สรุปได้ว่า ด้านเนื้อหาสาระควรเป็นเนื้อหาตามหลักวิชาการที่มีประโยชน์ต่อผู้เรียน สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันให้เกิดประโยชน์ได้ โดยเน้นเนื้อหาให้เหมาะสมกับระดับชั้น และเขียนเนื้อหาให้ละเอียดครอบคลุมจุดประสงค์ที่กำหนดในแต่ละเรื่อง ควรแยกเนื้อหาออกเป็นเรื่อง ๆ มีสื่อประกอบการสอน การวัดผลและประเมินผล ควรมีทั้งแบบทดสอบ และแบบสังเกตพฤติกรรม ควรคำนึงถึงเรื่องงบประมาณในการจัดทำสื่อให้พอเหมาะ การเขียนเนื้อหาควรสืบค้นข้อมูลทางวิชาการให้ครบถ้วน ส่วนด้านการจัดการเรียนรู้ ควรจัดทั้งในเวลาเรียนปกติ และมอบหมายให้นักเรียนศึกษานอกเวลาเรียน
2. การสร้างและตรวจสอบคุณภาพรูปแบบ พบว่า องค์ประกอบของรูปแบบ คือ 1) หลักการ 2) แนวคิด ทฤษฎี 3) วัตถุประสงค์ 4) กระบวนการจัดการเรียนรู้ แบ่งเป็น 6 ขั้นตอน ได้แก่ (1) ขั้นกระตุ้นผู้เรียน (Stimulation) (2) ขั้นสร้างองค์ความรู้ (Construction) (3) ขั้นวิเคราะห์และลงข้อสรุป (Analysis and Summarization) (4) ขั้นประยุกต์ใช้ (Application) (5) ขั้นประเมินผล (Evaluation) และ (6) ขั้นแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Knowledge Sharing) 5) การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ และ 6) เงื่อนไขสำคัญในการนำรูปแบบไปใช้ให้ประสบผลสำเร็จ รูปแบบมีค่าความสมเหตุสมผลเชิงทฤษฎี ความเป็นไปได้ และความสอดคล้อง ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด และประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบจากการประเมินประสิทธิภาพแบบภาคสนาม (Field Tryout) ได้เท่ากับ 83.06/86.15
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบ พบว่า 1) นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนสูงกว่าก่อนใช้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 2) ความสามารถด้านทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียนหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนในภาพรวมอยู่ในระดับสูง
4. ประเมินผลการใช้รูปแบบการ พบว่า ประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบ มีค่าเท่ากับ 83.88/88.20 และความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบในภาพรวมอยู่ในระดับมาก