รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการสถานศึกษา
รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการสถานศึกษาโรงเรียนบ้านบะแค โดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพการณ์ และสภาพปัจจุบันการบริหารจัดการเรียนรู้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษาโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น 2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น และ 3) เพื่อประเมินรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) ที่โรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น มีการเก็บข้อมูลด้วยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มจากผู้ร่วมวิจัย
ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนั้น ผู้บริหารต้องแสวงหาการมีส่วนร่วมจากผู้ที่มีส่วนได้เสีย (Stakeholders) ได้แก่ ครูและบุคลากร นักเรียน ผู้ปกครอง ชุมชน เพื่อมาร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมติดตามและประเมินผลในการพัฒนาคุณภาพนักเรียนให้มีคุณลักษณะตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 3 ห่วง 2 เงื่อนไข โดยการใช้กระบวนการ PDCA ปฏิบัติกิจกรรม ซึ่งผู้บริหารยึดหลักการมีส่วนร่วมในการบริหาร ด้วยการกำกับ ติดตาม ดูแล สร้างขวัญกำลังใจแก่ผู้เกี่ยวข้อง ครู บุคลากร และนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมทั้งในโรงเรียน ที่บ้าน ชุมชน และฝึกฝนตนเองจากกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง ผู้ปกครองและชุมชน คอยช่วยเหลือกิจการของโรงเรียน เช่น ให้ความรู้ คอยสอดส่อง ดูแล และส่งเสริมครู นักเรียนในการปฏิบัติกิจกรรม โดยโรงเรียนมีหลักสูตรที่ยืดหยุ่น สามารถนำกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงไปบูรณาการกับทุกกลุ่มสาระ จัดการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตจริงมีการติดตามและประเมินผลร่วมกันในการปฏิบัติกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง มีการปรับปรุงแก้ไขกระบวนการปฏิบัติกิจกรรมให้มีประสิทธิภาพต่อการพัฒนานักเรียน มีการประเมินผลก่อนและหลังปฏิบัติกิจกรรมร่วมกัน
รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมที่ค้นพบนี้ สามารถพัฒนาพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้ตามวัตถุประสงค์เพราะทำให้ผู้บริหาร ครูและบุคลากร ผู้เรียน ผู้ปกครอง ชุมชน เกิดการพัฒนาความรู้ ความคิด มีความตระหนักต่อความรับผิดชอบในบทบาทหน้าที่ของตน โดยเฉพาะนักเรียนมีการเปลี่ยนความคิด เปลี่ยนพฤติกรรม เป็นคนมีเหตุผล รู้จักไตร่ตรองใคร่ครวญ มีความขยัน อดทน ประหยัด รับผิดชอบต่อการเรียนมากขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกันระหว่าง ก่อนและหลังดำเนินการพัฒนา มีการพัฒนา “คน” ให้เข้าใจในความพอเพียง มีปัญญา กล้าหาญ ยืนหยัดในการ “พึ่งตนเองอย่างพอเพียง” ปฏิบัติกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง โดยมีผู้ที่เกี่ยวข้องร่วมรับผิดชอบ เอาใจใส่ดูแล มีการติดตามผล ประเมินผลและเฝ้าระวังอยู่ตลอดเวลา จะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนได้
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพการณ์ และสภาพปัจจุบันการบริหารจัดการเรียนรู้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษาโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น 2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น และ 3) เพื่อประเมินรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) ที่โรงเรียนบ้านบะแค สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น มีการเก็บข้อมูลด้วยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มจากผู้ร่วมวิจัย
ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนั้น ผู้บริหารต้องแสวงหาการมีส่วนร่วมจากผู้ที่มีส่วนได้เสีย (Stakeholders) ได้แก่ ครูและบุคลากร นักเรียน ผู้ปกครอง ชุมชน เพื่อมาร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมติดตามและประเมินผลในการพัฒนาคุณภาพนักเรียนให้มีคุณลักษณะตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 3 ห่วง 2 เงื่อนไข โดยการใช้กระบวนการ PDCA ปฏิบัติกิจกรรม ซึ่งผู้บริหารยึดหลักการมีส่วนร่วมในการบริหาร ด้วยการกำกับ ติดตาม ดูแล สร้างขวัญกำลังใจแก่ผู้เกี่ยวข้อง ครู บุคลากร และนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมทั้งในโรงเรียน ที่บ้าน ชุมชน และฝึกฝนตนเองจากกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง ผู้ปกครองและชุมชน คอยช่วยเหลือกิจการของโรงเรียน เช่น ให้ความรู้ คอยสอดส่อง ดูแล และส่งเสริมครู นักเรียนในการปฏิบัติกิจกรรม โดยโรงเรียนมีหลักสูตรที่ยืดหยุ่น สามารถนำกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงไปบูรณาการกับทุกกลุ่มสาระ จัดการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตจริงมีการติดตามและประเมินผลร่วมกันในการปฏิบัติกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง มีการปรับปรุงแก้ไขกระบวนการปฏิบัติกิจกรรมให้มีประสิทธิภาพต่อการพัฒนานักเรียน มีการประเมินผลก่อนและหลังปฏิบัติกิจกรรมร่วมกัน
รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมที่ค้นพบนี้ สามารถพัฒนาพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้ตามวัตถุประสงค์เพราะทำให้ผู้บริหาร ครูและบุคลากร ผู้เรียน ผู้ปกครอง ชุมชน เกิดการพัฒนาความรู้ ความคิด มีความตระหนักต่อความรับผิดชอบในบทบาทหน้าที่ของตน โดยเฉพาะนักเรียนมีการเปลี่ยนความคิด เปลี่ยนพฤติกรรม เป็นคนมีเหตุผล รู้จักไตร่ตรองใคร่ครวญ มีความขยัน อดทน ประหยัด รับผิดชอบต่อการเรียนมากขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกันระหว่าง ก่อนและหลังดำเนินการพัฒนา มีการพัฒนา “คน” ให้เข้าใจในความพอเพียง มีปัญญา กล้าหาญ ยืนหยัดในการ “พึ่งตนเองอย่างพอเพียง” ปฏิบัติกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง โดยมีผู้ที่เกี่ยวข้องร่วมรับผิดชอบ เอาใจใส่ดูแล มีการติดตามผล ประเมินผลและเฝ้าระวังอยู่ตลอดเวลา จะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนได้