บทคัดย่อ การพัฒนารูปแบบการสอนการสร้างนิทาน
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้
แบบทีมร่วมมือ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ
สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ผู้วิจัย นางจุฑารัตน์ วงษาครบุรี
ปีที่ทำวิจัย 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาปัญหาและความต้องการในการพัฒนารูปแบบการสอนเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2)เพื่อสร้างและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 3)เพื่อศึกษาผลการใช้รูปการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนแบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้น และ 4)เพื่อประเมินผลรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนแบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้น ดำเนินการวิจัย
4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาปัญหาและความต้องการในการพัฒนารูปแบบการสอน จากการสนทนากลุ่มครูที่สอนเทคโนโลยีสารสนเทศและครูที่รับผิดชอบงานวิชาการจำนวน 5 คน สอบถามนักเรียนจำนวน 30 คน โรงเรียนเทศบาล ๔ (เพาะชำ) สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครราชสีมา ด้วยแบบสอบถามสภาพสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนและศึกษาจากเอกสาร ขั้นตอนที่ 2 สร้างและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือด้วยการสร้างต้นแบบรูปแบบการสอน จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการสอน ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และทดลองใช้กับนักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง ขั้นตอนที่ 3 ศึกษาผลการใช้รูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้นกับกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล ๔ (เพาะชำ) สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครราชสีมา ปีการศึกษา 2562 แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม อย่างละ 1 ห้อง กลุ่มทดลอง จำนวน 27 คน เรียนด้วยแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการเรียนแบบทีมร่วมมือ ส่วนกลุ่มควบคุม จำนวน 29 คน เรียนด้วยรูปแบบการเรียนปกติ กลุ่มละ 6 แผนการจัดการเรียนรู้ ใช้เวลา 12 ชั่วโมง เท่ากันทั้งสองกลุ่ม มีการทดสอบวัดสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติก่อนและหลังเรียนทั้งสองกลุ่ม ขั้นตอนที่ 4 ประเมินผลรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นโดยการ
สอบถามความพึงพอใจในการเรียนของนักเรียนกลุ่มตัวอย่าง สนทนากลุ่มนักเรียน และประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการสอนโดยครูผู้ใช้และผู้เกี่ยวข้อง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ได้แก่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Dependent sample t-test, Independent sample t-testข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การสรุปเป็นรายประเด็น
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาปัญหาและความต้องการพัฒนารูปแบบการสอนเทคโนโลยีสารสนเทศครูมีความเห็นว่าระดับสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 6 อยู่ในระดับปานกลาง เครื่องคอมพิวเตอร์มีไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียน ครูยังนิยมใช้วิธีการสอนแบบเรียนเดี่ยว แนวทางการพัฒนาการเรียนการสอนเห็นว่าควรเน้นฝึกทักษะ มีวิธีการวัดผลชัดเจน และใช้วิธีการเรียนแบบร่วมมือเป็นทีมเล็ก ๆส่วนนักเรียนมีความเห็นว่าสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนอยู่ในระดับปานกลาง แต่การใช้โปรแกรมนำเสนออย่างเป็นระบบยังอยู่ระดับน้อย ด้านรูปแบบการเรียนที่ต้องการควรเป็นการเรียนเป็นกลุ่ม ทำงานเป็นกลุ่ม ให้คะแนนทั้งจากการสอบและจากผลงานด้วย
2. รูปแบบการการสอนที่พัฒนาขึ้น ประยุกต์จากการนำแนวคิดการเรียนแบบร่วมมือ ผสมผสานกับแนวคิดการเรียนเป็นทีม ได้รูปแบบใหม่ชื่อว่าการเรียนรู้แบบทีมร่วมมือ (Cooperative-Team Learning: CTL)มีองค์ประกอบ 5 องค์ประกอบ คือ หลักการวัตถุประสงค์เนื้อหาการเรียนรู้ ขั้นตอนการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผลมีขั้นตอนกิจกรรมการเรียนการรู้ 5 ขั้นตอน (PCTCA procedure) คือ 1) ขั้นเตรียม (Preparation:P)เป็นขั้นจัดทีมผู้เรียนและทดสอบความพร้อมผู้เรียน 2) ขั้นการเรียนรู้ร่วมกัน (Class Study:C) เป็นขั้นการเรียนรู้ทั้งห้องและมอบหมายงาน3) ขั้นทำงานเป็นทีม (Team Study:T) เป็นขั้นการทำงานที่ได้รับมอบหมาย4) ขั้นตรวจสอบผลสำเร็จ (Completion:C) เป็นขั้นนำเสนอผลงานทีมการอภิปรายและสะท้อนผลและขั้นประเมินผล (Assessment:A)เป็นขั้นทดสอบความรู้ตามเนื้อหารายคน ทดสอบทักษะรายคน และประเมินจากผลงานทีม เมื่อเรียนครบเนื้อหาแล้ว ลักษณะรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นจะจัดผู้เรียนเป็นทีม ๆ ละ 3 คน อยู่ในทีมของตนตลอดระยะการทดลอง เนื้อหากิจกรรมการเรียนรู้เป็นการใช้โปรแกรมนำเสนอ Microsoft PowerPoint ในการสร้างตัวละคร ฉาก และส่วนประกอบของนิทานที่ผู้เรียนออกแบบ เรียนรู้ตั้งแต่การเริ่มต้นใช้โปรแกรม การสร้างส่วนประกอบของนิทานด้วยโปรแกรม จนถึงการนำเสนอผลงานเมื่อเสร็จสิ้น ผู้สอนประเมินสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติด้วยการทำแบบทดสอบ การสังเกตการปฏิบัติอย่างเป็นระบบ และการประเมินจากชิ้นงานผลการทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบการสอน(E1/E2) ขั้นทดลองใช้ เท่ากับ 85.33/83.33เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ที่ 80/80
3.ผลการนำรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง พบว่าคะแนนสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะปฏิบัติของกลุ่มทดลองมีคะแนนก่อนเรียนเฉลี่ย 28.07 คะแนนหลังเรียนเฉลี่ย 34.33 จากคะแนนเต็ม 40 เมื่อทดสอบด้วยค่าสถิติที พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 คะแนนสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศหลังเรียนของกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ย 34.33 กลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ย 29.31 เมื่อทดสอบด้วยค่าสถิติที พบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01ผลการทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบการสอน(E1/E2) ขั้นนำไปใช้จริง เท่ากับ 85.32/85.83 เป็นไปตามเกณฑ์
ที่กำหนดไว้ที่ 80/80
4. ผลการประเมินผลรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นพบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจในการเรียนโดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุดนักเรียนมีความคิดเห็นว่าการเรียนรู้แบบทีมร่วมมือช่วยกระตุ้นความสนใจ ช่วยพัฒนาทักษะทางสังคม ได้ฝึกปฏิบัติอย่างทั่วถึง สร้างความมั่นใจในตนเองและช่วยพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ผลการประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นโดยครูผู้ใช้และผู้เกี่ยวข้องภาพรวมมีความเหมาะสมระดับมากที่สุด
แบบทีมร่วมมือ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ
สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ผู้วิจัย นางจุฑารัตน์ วงษาครบุรี
ปีที่ทำวิจัย 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาปัญหาและความต้องการในการพัฒนารูปแบบการสอนเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2)เพื่อสร้างและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 3)เพื่อศึกษาผลการใช้รูปการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนแบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้น และ 4)เพื่อประเมินผลรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนแบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้น ดำเนินการวิจัย
4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาปัญหาและความต้องการในการพัฒนารูปแบบการสอน จากการสนทนากลุ่มครูที่สอนเทคโนโลยีสารสนเทศและครูที่รับผิดชอบงานวิชาการจำนวน 5 คน สอบถามนักเรียนจำนวน 30 คน โรงเรียนเทศบาล ๔ (เพาะชำ) สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครราชสีมา ด้วยแบบสอบถามสภาพสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนและศึกษาจากเอกสาร ขั้นตอนที่ 2 สร้างและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือด้วยการสร้างต้นแบบรูปแบบการสอน จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการสอน ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และทดลองใช้กับนักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง ขั้นตอนที่ 3 ศึกษาผลการใช้รูปแบบการสอนการสร้างนิทานด้วยโปรแกรมนำเสนอโดยใช้การเรียนรู้แบบทีมร่วมมือที่พัฒนาขึ้นกับกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล ๔ (เพาะชำ) สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครราชสีมา ปีการศึกษา 2562 แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม อย่างละ 1 ห้อง กลุ่มทดลอง จำนวน 27 คน เรียนด้วยแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการเรียนแบบทีมร่วมมือ ส่วนกลุ่มควบคุม จำนวน 29 คน เรียนด้วยรูปแบบการเรียนปกติ กลุ่มละ 6 แผนการจัดการเรียนรู้ ใช้เวลา 12 ชั่วโมง เท่ากันทั้งสองกลุ่ม มีการทดสอบวัดสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติก่อนและหลังเรียนทั้งสองกลุ่ม ขั้นตอนที่ 4 ประเมินผลรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นโดยการ
สอบถามความพึงพอใจในการเรียนของนักเรียนกลุ่มตัวอย่าง สนทนากลุ่มนักเรียน และประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการสอนโดยครูผู้ใช้และผู้เกี่ยวข้อง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ได้แก่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Dependent sample t-test, Independent sample t-testข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การสรุปเป็นรายประเด็น
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาปัญหาและความต้องการพัฒนารูปแบบการสอนเทคโนโลยีสารสนเทศครูมีความเห็นว่าระดับสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 6 อยู่ในระดับปานกลาง เครื่องคอมพิวเตอร์มีไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียน ครูยังนิยมใช้วิธีการสอนแบบเรียนเดี่ยว แนวทางการพัฒนาการเรียนการสอนเห็นว่าควรเน้นฝึกทักษะ มีวิธีการวัดผลชัดเจน และใช้วิธีการเรียนแบบร่วมมือเป็นทีมเล็ก ๆส่วนนักเรียนมีความเห็นว่าสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของนักเรียนอยู่ในระดับปานกลาง แต่การใช้โปรแกรมนำเสนออย่างเป็นระบบยังอยู่ระดับน้อย ด้านรูปแบบการเรียนที่ต้องการควรเป็นการเรียนเป็นกลุ่ม ทำงานเป็นกลุ่ม ให้คะแนนทั้งจากการสอบและจากผลงานด้วย
2. รูปแบบการการสอนที่พัฒนาขึ้น ประยุกต์จากการนำแนวคิดการเรียนแบบร่วมมือ ผสมผสานกับแนวคิดการเรียนเป็นทีม ได้รูปแบบใหม่ชื่อว่าการเรียนรู้แบบทีมร่วมมือ (Cooperative-Team Learning: CTL)มีองค์ประกอบ 5 องค์ประกอบ คือ หลักการวัตถุประสงค์เนื้อหาการเรียนรู้ ขั้นตอนการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผลมีขั้นตอนกิจกรรมการเรียนการรู้ 5 ขั้นตอน (PCTCA procedure) คือ 1) ขั้นเตรียม (Preparation:P)เป็นขั้นจัดทีมผู้เรียนและทดสอบความพร้อมผู้เรียน 2) ขั้นการเรียนรู้ร่วมกัน (Class Study:C) เป็นขั้นการเรียนรู้ทั้งห้องและมอบหมายงาน3) ขั้นทำงานเป็นทีม (Team Study:T) เป็นขั้นการทำงานที่ได้รับมอบหมาย4) ขั้นตรวจสอบผลสำเร็จ (Completion:C) เป็นขั้นนำเสนอผลงานทีมการอภิปรายและสะท้อนผลและขั้นประเมินผล (Assessment:A)เป็นขั้นทดสอบความรู้ตามเนื้อหารายคน ทดสอบทักษะรายคน และประเมินจากผลงานทีม เมื่อเรียนครบเนื้อหาแล้ว ลักษณะรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นจะจัดผู้เรียนเป็นทีม ๆ ละ 3 คน อยู่ในทีมของตนตลอดระยะการทดลอง เนื้อหากิจกรรมการเรียนรู้เป็นการใช้โปรแกรมนำเสนอ Microsoft PowerPoint ในการสร้างตัวละคร ฉาก และส่วนประกอบของนิทานที่ผู้เรียนออกแบบ เรียนรู้ตั้งแต่การเริ่มต้นใช้โปรแกรม การสร้างส่วนประกอบของนิทานด้วยโปรแกรม จนถึงการนำเสนอผลงานเมื่อเสร็จสิ้น ผู้สอนประเมินสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะการปฏิบัติด้วยการทำแบบทดสอบ การสังเกตการปฏิบัติอย่างเป็นระบบ และการประเมินจากชิ้นงานผลการทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบการสอน(E1/E2) ขั้นทดลองใช้ เท่ากับ 85.33/83.33เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ที่ 80/80
3.ผลการนำรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง พบว่าคะแนนสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านทักษะปฏิบัติของกลุ่มทดลองมีคะแนนก่อนเรียนเฉลี่ย 28.07 คะแนนหลังเรียนเฉลี่ย 34.33 จากคะแนนเต็ม 40 เมื่อทดสอบด้วยค่าสถิติที พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 คะแนนสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศหลังเรียนของกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ย 34.33 กลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ย 29.31 เมื่อทดสอบด้วยค่าสถิติที พบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนหลังเรียนสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01ผลการทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบการสอน(E1/E2) ขั้นนำไปใช้จริง เท่ากับ 85.32/85.83 เป็นไปตามเกณฑ์
ที่กำหนดไว้ที่ 80/80
4. ผลการประเมินผลรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นพบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจในการเรียนโดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุดนักเรียนมีความคิดเห็นว่าการเรียนรู้แบบทีมร่วมมือช่วยกระตุ้นความสนใจ ช่วยพัฒนาทักษะทางสังคม ได้ฝึกปฏิบัติอย่างทั่วถึง สร้างความมั่นใจในตนเองและช่วยพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ผลการประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นโดยครูผู้ใช้และผู้เกี่ยวข้องภาพรวมมีความเหมาะสมระดับมากที่สุด