งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน โดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับ
งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ผู้วิจัย นางสุพรรณี ผิวศรี
ปีที่จัดทำ พ.ศ. 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 2)เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 3) เพื่อศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 และ 4)เพื่อประเมินผลหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะ การคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการทดลอง คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/5 โรงเรียนพิบูลมังสาหาร ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2561 ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) จำนวน 35 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1)ประเมินทักษะการทำโครงงาน และความรู้ความเข้าใจกิจกรรมงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน 2)การสนทนากลุ่ม(Focus Group Discussion) 3)แผนการจัดการเรียนรู้ 4)แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 5)แบบวัดการคิดวิเคราะห์ 6) แบบวัดทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ 7)ประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 8)แบบประเมินความสามารถในการจัดทำโครงงาน 9)แบบประเมินคามสามารถในการทำงานเป็นทีม และ10) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน การวิเคราะห์ข้อมูล และสถิติที่ใช้1) วิเคราะห์หาค่าประสิทธิภาพผลการจัดการเรียนรู้ คำนวณจากสูตร E1/E2 2) วิเคราะห์ความก้าวหน้าของนักเรียนโดยใช้สูตร T-test แบบ Dependent และ 3) วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ยทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ความสามารถในการทำโครงงาน และความพึงพอใจ การทำงานเป็นทีม ของนักเรียนที่มีต่อชุดกิจกรรมโดย สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1. ข้อมูลพื้นฐานนักเรียน พบว่านักเรียนมีความสนใจในการจัดการเรียนแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ผู้เชี่ยวชาญด้านการสอนวิชาชีววิทยา เห็นด้วยว่าการนำรูปแบบการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับความต้องการของนักเรียนและบริบทเชิงพื้นที่การนำรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เป็นรูปแบบที่จะนำมาพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนได้
2. ผลของการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน ได้รูปแบบที่เป็นการบูรณาการกิจกรรมงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเข้ากับกระบวนการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน โดยมีกระบวนการในการจัดการเรียนรู้ดังนี้ประกอบด้วย 8 ขั้น คือ 1)ขั้นเตรียมความพร้อม (Preparing) 2)ขั้นกระตุ้นความสนใจ (Defining)3)ขั้นศึกษาค้นคว้าข้อมูล (Searching) 4) ขั้นวางแผน (Planning) 5)ขั้นดำเนินโครงงาน (Doing) 6)ขั้นสรุปสิ่งที่เรียนรู้ (Summary) 7)ขั้นนำเสนอและประเมินผล (Presenting and Assessing) และ 8)ขั้นเผยแพร่โครงงานบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Publishing and Public Service) ประสิทธิภาพของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ 83.25/ 82.90 ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้คือร้อยละ 80/80
3.ประสิทธิผลของรูปแบบ พบว่า
3.1 ผลการเรียนรู้ก่อนและหลังเรียน แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =56.37, S.D.= 3.70)สูงกว่าก่อนเรียน ( =36.80, S.D.= 4.07)
3.2 ทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์หลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.12,S.D.= 0.45 ) อยู่ในระดับมาก
3.3 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์หลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =2.55 S.D.= 0.61) อยู่ในระดับดี
3.4 ทักษะการจัดทำโครงงานหลังเรียนด้วยแผนการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.23 S.D.= 0.89 ) ซึ่งมีค่าอยู่ในระดับมาก
3.5 ความสามารถในการทำงานเป็นทีมหลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.27,S.D.= 0.50) ซึ่งมีค่าอยู่ในระดับมาก
4. ผลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียนหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอน พบว่า โดยภาพรวมนักเรียนส่วนใหญ่มีความคิดเห็นในระดับเห็นด้วยมาก ( =4.04 ,S.D.= 0.59)
งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ผู้วิจัย นางสุพรรณี ผิวศรี
ปีที่จัดทำ พ.ศ. 2562
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 2)เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 3) เพื่อศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 และ 4)เพื่อประเมินผลหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เพื่อเสริมสร้างทักษะ การคิดวิเคราะห์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการทดลอง คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/5 โรงเรียนพิบูลมังสาหาร ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2561 ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) จำนวน 35 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1)ประเมินทักษะการทำโครงงาน และความรู้ความเข้าใจกิจกรรมงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน 2)การสนทนากลุ่ม(Focus Group Discussion) 3)แผนการจัดการเรียนรู้ 4)แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 5)แบบวัดการคิดวิเคราะห์ 6) แบบวัดทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ 7)ประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 8)แบบประเมินความสามารถในการจัดทำโครงงาน 9)แบบประเมินคามสามารถในการทำงานเป็นทีม และ10) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน การวิเคราะห์ข้อมูล และสถิติที่ใช้1) วิเคราะห์หาค่าประสิทธิภาพผลการจัดการเรียนรู้ คำนวณจากสูตร E1/E2 2) วิเคราะห์ความก้าวหน้าของนักเรียนโดยใช้สูตร T-test แบบ Dependent และ 3) วิเคราะห์หาค่าเฉลี่ยทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ความสามารถในการทำโครงงาน และความพึงพอใจ การทำงานเป็นทีม ของนักเรียนที่มีต่อชุดกิจกรรมโดย สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1. ข้อมูลพื้นฐานนักเรียน พบว่านักเรียนมีความสนใจในการจัดการเรียนแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ผู้เชี่ยวชาญด้านการสอนวิชาชีววิทยา เห็นด้วยว่าการนำรูปแบบการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับความต้องการของนักเรียนและบริบทเชิงพื้นที่การนำรูปแบบการเรียนการสอนโดยใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เป็นรูปแบบที่จะนำมาพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนได้
2. ผลของการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน ได้รูปแบบที่เป็นการบูรณาการกิจกรรมงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเข้ากับกระบวนการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน โดยมีกระบวนการในการจัดการเรียนรู้ดังนี้ประกอบด้วย 8 ขั้น คือ 1)ขั้นเตรียมความพร้อม (Preparing) 2)ขั้นกระตุ้นความสนใจ (Defining)3)ขั้นศึกษาค้นคว้าข้อมูล (Searching) 4) ขั้นวางแผน (Planning) 5)ขั้นดำเนินโครงงาน (Doing) 6)ขั้นสรุปสิ่งที่เรียนรู้ (Summary) 7)ขั้นนำเสนอและประเมินผล (Presenting and Assessing) และ 8)ขั้นเผยแพร่โครงงานบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Publishing and Public Service) ประสิทธิภาพของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ 83.25/ 82.90 ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้คือร้อยละ 80/80
3.ประสิทธิผลของรูปแบบ พบว่า
3.1 ผลการเรียนรู้ก่อนและหลังเรียน แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยมีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =56.37, S.D.= 3.70)สูงกว่าก่อนเรียน ( =36.80, S.D.= 4.07)
3.2 ทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์หลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.12,S.D.= 0.45 ) อยู่ในระดับมาก
3.3 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์หลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =2.55 S.D.= 0.61) อยู่ในระดับดี
3.4 ทักษะการจัดทำโครงงานหลังเรียนด้วยแผนการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.23 S.D.= 0.89 ) ซึ่งมีค่าอยู่ในระดับมาก
3.5 ความสามารถในการทำงานเป็นทีมหลังเรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีระดับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน ( =4.27,S.D.= 0.50) ซึ่งมีค่าอยู่ในระดับมาก
4. ผลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียนหลังเรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอน พบว่า โดยภาพรวมนักเรียนส่วนใหญ่มีความคิดเห็นในระดับเห็นด้วยมาก ( =4.04 ,S.D.= 0.59)