เผยแพร่ผลงานทางวิชาการ
ชื่อเรื่อง การพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์
โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม
สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี
ผู้วิจัย นายพุฒิเมธ พวงจันทึก
ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา
สังกัด โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี
ปีที่พิมพ์ 2561
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์1) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี ให้มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการแนวคิด ทฤษฎีที่
เกี่ยวข้องในการจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน
2) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานีให้
สามารถเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ได้
อย่างมีประสิทธิภาพ 3) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วน
จังหวัดอุบลราชธานีให้สามารถจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบ
โครงงาน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้กลยุทธ์การศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ
การศึกษาดูงาน การนิเทศภายในและการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ ซึ่งการด าเนินการพัฒนาได้ใช้
หลักการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ตามแนวคิดของ เคมมิสและแม็กทาร์กการ์ท
(Kemmis and Mc Taggart) ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ ขั้นการวางแผน (Planning) ขั้นการปฏิบัติ
(Action) ขั้นการสังเกต (Observation) และขั้นการสะท้อนผล (Reflection) โดยด าเนินการพัฒนา
เป็น 2 วงรอบ(Spiral) กลุ่มเป้าหมาย จ านวน 20 คน คือ ครูผู้สอน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานีภาคเรียนที่1 ปีการศึกษา2561 จ านวน 20 คน กลุ่มผู้ให้ข้อมูล
เพิ่มเติมจ านวน 63 คน ประกอบด้วย รองผู้อ านวยการโรงเรียน วิทยากรซึ่งเป็นศึกษานิเทศก์ สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี จ านวน 2 คน นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 6 จ านวน 60 คน ซึ่งเลือกแบบเจาะจง โดยเลือกนักเรียนที่เป็นนักเรียนที่เรียนกับ
กลุ่มเป้าหมาย รายละ 3 คน เป็นนักเรียนเก่ง ปานกลาง อ่อน อย่างละ 1 คน คน เครื่องมือที่ใช้ในการ
เก็บรวบรวมข้อมูลใช้แบบทดสอบปรนัยชนิดเลือกตอบ แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกตพฤติกรรม แบบ
ประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ แบบบันทึกการนิเทศภายใน การตรวจสอบข้อมูลใช้เทคนิคการ
ตรวจสอบแบบสามเส้า (Triangulation Test) และเสนอผลการวิจัยโดยวิธีการทางสถิติ ได้แก่ ค่าเฉลี่ย
ค่าร้อยละ
ผลการวิจัยพบว่า ก่อนการพัฒนากลุ่มเป้าหมายมีปัญหาเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมการเรียน
การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญโดยเฉพาะรูปแบบวิธีการสอนแบบโครงงานเนื่องจากครูผู้สอนมีปัญหา
ด้านการสอน และมีข้อจ ากัดอยู่มากเช่นการพัฒนาครูที่ขาดประสิทธิภาพ ผู้บริหารสถานศึกษาขาดการ
เอาใจใส่สนับสนุนครู ในการพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญ
ครูขาดความรู้ ขาดความเข้าใจ และขาดการฝึกอบรม ขาดการหาความรู้เพิ่มเติมเนื่องจากมีภารกิจใน
ความรับผิดชอบมากเกินไป และยังยึดการสอนแบบบรรยาย จากการสัมภาษณ์นักเรียนพบว่านักเรียน
มีปัญหาในการเรียน ในรายวิชาต่าง ๆ หลายรายวิชาเนื่องจากครูยังไมมีวิธีการปรับเปลี่ยนแนวคิด
เกี่ยวกับกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ไม่ค านึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคลนักเรียน
บางคนไม่กล้าแสดงออก การจัดกิจกรรมให้นักเรียนครูเป็นผู้ก าหนดเองนักเรียนไม่ได้เป็นเป็นคนเลือก
กิจกรรมเอง บางกิจกรรมก็ไม่ถนัดและไม่ชอบส่งผลต่อการจัดการเรียนการสอนจากการศึกษาสภาพ
ปัญหาการจัดการเรียนการสอนในปัจจุบัน ครูจึงควรได้รับการพัฒนาศักยภาพเกี่ยวกับการจัดกิจกรรม
การเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน หลังจากได้รับการ
พัฒนาในวงรอบที่ 1 โดยใช้กลยุทธ์การพัฒนา การศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษา
ดูงาน และการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ เพื่อพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนที่เน้น
การคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ตามกรอบการวิจัย คือเพื่อให้ครูมีความรู้ความ
เข้าใจ และสามารถจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานได้
และน าแผนการจัดการเรียนรู้ไปใช้ จากการด าเนินการพบว่า กลุ่มเป้าหมายมีความรู้ ความเข้าใจ ด้าน
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานมากขึ้น และสามารถ
น าความรู้ไปจัดท าแผนการจัดการเรียนรู้ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานได้ดีในบางส่วนแต่มีบาง
ประเด็นกลุ่มเป้าหมายบางคนยังมีข้อบกพร่องที่ต้องท าการแก้ไขปรับปรุงให้ถูกต้องเหมาะสม จึงต้องมี
การพัฒนาในวงรอบที่ 2 ต่อไป จึงได้ด าเนินการพัฒนาการพัฒนาศักยภาพครู ด้านการจัดการเรียนการ
สอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานในวงรอบที่ 2 โดยใช้กลยุทธ์การนิเทศ
แบบหลากหลายวิธีการอย่างต่อเนื่อง สามารถท าให้กลุ่มเป้าหมาย มีความรู้ความเข้าใจในการเขียน
แผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน และสามารถน าแผนการจัดการเรียนรู้ไปจัด
กิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลดีต่อนักเรียนท าให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้อย่างแท้จริง
และยั่งยืน
โดยสรุป ผลการพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดย
ใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด
อุบลราชธานี จากการใช้กลยุทธ์การพัฒนาการศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษาดูงาน
และการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ หลังจากด าเนินการพัฒนาตามกลยุทธ์ทั้ง 2 วงรอบท าให้
กลุ่มเป้าหมาย มีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถเขียนแผนการจัดการเรียนรู้และจัดกิจกรรมการเรียนรู้
โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ได้ตามวัตถุประสงค์ของการการพัฒนาศักยภาพครู ด้านการ
จัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน จึงควรส่งเสริมและ
สนับสนุนให้น ากลยุทธ์ดังกล่าวไปพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้
แบบโครงงานในโรงเรียนอื่นต่อไป
โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม
สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี
ผู้วิจัย นายพุฒิเมธ พวงจันทึก
ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา
สังกัด โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี
ปีที่พิมพ์ 2561
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์1) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี ให้มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการแนวคิด ทฤษฎีที่
เกี่ยวข้องในการจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน
2) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานีให้
สามารถเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ได้
อย่างมีประสิทธิภาพ 3) เพื่อพัฒนาศักยภาพครูโรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วน
จังหวัดอุบลราชธานีให้สามารถจัดการเรียนรู้ที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบ
โครงงาน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้กลยุทธ์การศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ
การศึกษาดูงาน การนิเทศภายในและการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ ซึ่งการด าเนินการพัฒนาได้ใช้
หลักการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ตามแนวคิดของ เคมมิสและแม็กทาร์กการ์ท
(Kemmis and Mc Taggart) ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ ขั้นการวางแผน (Planning) ขั้นการปฏิบัติ
(Action) ขั้นการสังเกต (Observation) และขั้นการสะท้อนผล (Reflection) โดยด าเนินการพัฒนา
เป็น 2 วงรอบ(Spiral) กลุ่มเป้าหมาย จ านวน 20 คน คือ ครูผู้สอน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานีภาคเรียนที่1 ปีการศึกษา2561 จ านวน 20 คน กลุ่มผู้ให้ข้อมูล
เพิ่มเติมจ านวน 63 คน ประกอบด้วย รองผู้อ านวยการโรงเรียน วิทยากรซึ่งเป็นศึกษานิเทศก์ สังกัด
องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี จ านวน 2 คน นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 6 จ านวน 60 คน ซึ่งเลือกแบบเจาะจง โดยเลือกนักเรียนที่เป็นนักเรียนที่เรียนกับ
กลุ่มเป้าหมาย รายละ 3 คน เป็นนักเรียนเก่ง ปานกลาง อ่อน อย่างละ 1 คน คน เครื่องมือที่ใช้ในการ
เก็บรวบรวมข้อมูลใช้แบบทดสอบปรนัยชนิดเลือกตอบ แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกตพฤติกรรม แบบ
ประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ แบบบันทึกการนิเทศภายใน การตรวจสอบข้อมูลใช้เทคนิคการ
ตรวจสอบแบบสามเส้า (Triangulation Test) และเสนอผลการวิจัยโดยวิธีการทางสถิติ ได้แก่ ค่าเฉลี่ย
ค่าร้อยละ
ผลการวิจัยพบว่า ก่อนการพัฒนากลุ่มเป้าหมายมีปัญหาเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมการเรียน
การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญโดยเฉพาะรูปแบบวิธีการสอนแบบโครงงานเนื่องจากครูผู้สอนมีปัญหา
ด้านการสอน และมีข้อจ ากัดอยู่มากเช่นการพัฒนาครูที่ขาดประสิทธิภาพ ผู้บริหารสถานศึกษาขาดการ
เอาใจใส่สนับสนุนครู ในการพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญ
ครูขาดความรู้ ขาดความเข้าใจ และขาดการฝึกอบรม ขาดการหาความรู้เพิ่มเติมเนื่องจากมีภารกิจใน
ความรับผิดชอบมากเกินไป และยังยึดการสอนแบบบรรยาย จากการสัมภาษณ์นักเรียนพบว่านักเรียน
มีปัญหาในการเรียน ในรายวิชาต่าง ๆ หลายรายวิชาเนื่องจากครูยังไมมีวิธีการปรับเปลี่ยนแนวคิด
เกี่ยวกับกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ไม่ค านึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคลนักเรียน
บางคนไม่กล้าแสดงออก การจัดกิจกรรมให้นักเรียนครูเป็นผู้ก าหนดเองนักเรียนไม่ได้เป็นเป็นคนเลือก
กิจกรรมเอง บางกิจกรรมก็ไม่ถนัดและไม่ชอบส่งผลต่อการจัดการเรียนการสอนจากการศึกษาสภาพ
ปัญหาการจัดการเรียนการสอนในปัจจุบัน ครูจึงควรได้รับการพัฒนาศักยภาพเกี่ยวกับการจัดกิจกรรม
การเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน หลังจากได้รับการ
พัฒนาในวงรอบที่ 1 โดยใช้กลยุทธ์การพัฒนา การศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษา
ดูงาน และการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ เพื่อพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนที่เน้น
การคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ตามกรอบการวิจัย คือเพื่อให้ครูมีความรู้ความ
เข้าใจ และสามารถจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานได้
และน าแผนการจัดการเรียนรู้ไปใช้ จากการด าเนินการพบว่า กลุ่มเป้าหมายมีความรู้ ความเข้าใจ ด้าน
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานมากขึ้น และสามารถ
น าความรู้ไปจัดท าแผนการจัดการเรียนรู้ โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานได้ดีในบางส่วนแต่มีบาง
ประเด็นกลุ่มเป้าหมายบางคนยังมีข้อบกพร่องที่ต้องท าการแก้ไขปรับปรุงให้ถูกต้องเหมาะสม จึงต้องมี
การพัฒนาในวงรอบที่ 2 ต่อไป จึงได้ด าเนินการพัฒนาการพัฒนาศักยภาพครู ด้านการจัดการเรียนการ
สอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานในวงรอบที่ 2 โดยใช้กลยุทธ์การนิเทศ
แบบหลากหลายวิธีการอย่างต่อเนื่อง สามารถท าให้กลุ่มเป้าหมาย มีความรู้ความเข้าใจในการเขียน
แผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน และสามารถน าแผนการจัดการเรียนรู้ไปจัด
กิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลดีต่อนักเรียนท าให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้อย่างแท้จริง
และยั่งยืน
โดยสรุป ผลการพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์ โดย
ใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โรงเรียนนาสะไมพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด
อุบลราชธานี จากการใช้กลยุทธ์การพัฒนาการศึกษาเอกสาร การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษาดูงาน
และการนิเทศแบบหลากหลายวิธีการ หลังจากด าเนินการพัฒนาตามกลยุทธ์ทั้ง 2 วงรอบท าให้
กลุ่มเป้าหมาย มีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถเขียนแผนการจัดการเรียนรู้และจัดกิจกรรมการเรียนรู้
โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน ได้ตามวัตถุประสงค์ของการการพัฒนาศักยภาพครู ด้านการ
จัดการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน จึงควรส่งเสริมและ
สนับสนุนให้น ากลยุทธ์ดังกล่าวไปพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดการเรียนการสอนโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้
แบบโครงงานในโรงเรียนอื่นต่อไป