การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอน
ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอน
โครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยใช้การจัด
กิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และทฤษฎีการสร้างความรู้
เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์ของผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
โรงเรียนเทศบาล 5 บ้านห้วยทรายใต้
ผู้ศึกษา นางณัฐนิช ช้างน้ำ
ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ
ปีการศึกษา 2560
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษา ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ซึ่งมีขั้นตอนการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 การวิจัยดำเนินการ 4 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน 2) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอน 3) ทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน 4) การประเมินผลและปรับปรุงแก้ไขรูปแบบการเรียนการสอน เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) แบบแผนการวิจัย คือ แบบกลุ่มเดียวทดสอบก่อนเรียนและทดสอบหลังเรียน (The One-Group Pretest-Posttest Design) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนเทศบาล 5 บ้านห้วยทรายใต้ สังกัดเทศบาลเมืองชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560 1 ห้องเรียน จำนวน 36 คน ซึ่งได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Sampling) โดยทดลองใช้ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560 เป็นระยะเวลา 20 ชั่วโมง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม ประเด็นการสนทนากลุ่ม เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แผนการจัดการเรียนรู้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรื่อง พลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่ 1 มีค่าอำนาจจำแนก 0.28–0.74 และมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.98 และแบบสอบถามความพึงพอใจที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีค่าอำนาจจำแนก 0.43 – 0.80 และมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.91 สถิติที่ใช้ ในการศึกษา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบที (t-test)
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผู้เรียนและผู้ที่เกี่ยวข้องต้องการให้มีการพัฒนาเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
2. รูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย หลักการ วัตถุประสงค์ การจัดการเรียนการสอน และการวัดและประเมินผล ซึ่งเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่สร้างขึ้นประกอบด้วย คำนา สารบัญ คำแนะนาการใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดาริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ขั้นตอน การเรียนโดยใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 1 สาระสาคัญ ตัวชี้วัด จุดประสงค์การเรียนรู้ แบบทดสอบก่อนเรียน เนื้อหา บทสรุป แบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ แบบทดสอบหลังเรียน เกณฑ์การวัดและการประเมินแบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน เฉลยแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ เฉลยแบบทดสอบ ก่อนเรียน-หลังเรียน และกิจกรรมเสนอแนะ โดยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีเนื้อหา 6 เล่ม คือ เล่มที่ 1 เศรษฐกิจพอเพียง เล่มที่ 2 โครงการชั่งหัวมันตามพระราชดำริ เล่มที่ 3 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เล่มที่ 4 โครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เล่มที่ 5 ศูนย์เรียนรู้โครงการตามพระราชประสงค์หุบกะพง และเล่มที่ 6 โครงการตามพระราชประสงค์ดอนขุนห้วย ซึ่งเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่สร้างขึ้นมีค่าประสิทธิภาพ 89.00/87.89
3. การทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอน โครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 พบว่า ผู้เรียนมีคะแนนเฉลี่ยของความสามารถในการคิดวิเคราะห์หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ สูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดร้อยละ 75 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ซึ่งขณะทดลองผู้เรียนมีความกระตือรือร้น ตั้งใจเรียน สามารถปฏิบัติกิจกรรมและทำแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ได้ ผู้เรียนมีความสนใจในการแสวงหาความรู้
4. ผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยมีความคิดเห็นว่าการเรียนโดยใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ทำให้ผู้เรียนเข้าใจเนื้อหาโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรีมากยิ่งขึ้น และสามารถนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำวันได้
โครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยใช้การจัด
กิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และทฤษฎีการสร้างความรู้
เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์ของผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
โรงเรียนเทศบาล 5 บ้านห้วยทรายใต้
ผู้ศึกษา นางณัฐนิช ช้างน้ำ
ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ
ปีการศึกษา 2560
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษา ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ซึ่งมีขั้นตอนการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 การวิจัยดำเนินการ 4 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน 2) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอน 3) ทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน 4) การประเมินผลและปรับปรุงแก้ไขรูปแบบการเรียนการสอน เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) แบบแผนการวิจัย คือ แบบกลุ่มเดียวทดสอบก่อนเรียนและทดสอบหลังเรียน (The One-Group Pretest-Posttest Design) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนเทศบาล 5 บ้านห้วยทรายใต้ สังกัดเทศบาลเมืองชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560 1 ห้องเรียน จำนวน 36 คน ซึ่งได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Sampling) โดยทดลองใช้ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560 เป็นระยะเวลา 20 ชั่วโมง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม ประเด็นการสนทนากลุ่ม เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แผนการจัดการเรียนรู้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรื่อง พลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่ 1 มีค่าอำนาจจำแนก 0.28–0.74 และมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.98 และแบบสอบถามความพึงพอใจที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีค่าอำนาจจำแนก 0.43 – 0.80 และมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.91 สถิติที่ใช้ ในการศึกษา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบที (t-test)
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผู้เรียนและผู้ที่เกี่ยวข้องต้องการให้มีการพัฒนาเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
2. รูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย หลักการ วัตถุประสงค์ การจัดการเรียนการสอน และการวัดและประเมินผล ซึ่งเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่สร้างขึ้นประกอบด้วย คำนา สารบัญ คำแนะนาการใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดาริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ขั้นตอน การเรียนโดยใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 1 สาระสาคัญ ตัวชี้วัด จุดประสงค์การเรียนรู้ แบบทดสอบก่อนเรียน เนื้อหา บทสรุป แบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ แบบทดสอบหลังเรียน เกณฑ์การวัดและการประเมินแบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน เฉลยแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ เฉลยแบบทดสอบ ก่อนเรียน-หลังเรียน และกิจกรรมเสนอแนะ โดยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีเนื้อหา 6 เล่ม คือ เล่มที่ 1 เศรษฐกิจพอเพียง เล่มที่ 2 โครงการชั่งหัวมันตามพระราชดำริ เล่มที่ 3 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เล่มที่ 4 โครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เล่มที่ 5 ศูนย์เรียนรู้โครงการตามพระราชประสงค์หุบกะพง และเล่มที่ 6 โครงการตามพระราชประสงค์ดอนขุนห้วย ซึ่งเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ที่สร้างขึ้นมีค่าประสิทธิภาพ 89.00/87.89
3. การทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนสังคมศึกษาด้วยเอกสารประกอบการสอน โครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 พบว่า ผู้เรียนมีคะแนนเฉลี่ยของความสามารถในการคิดวิเคราะห์หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ สูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดร้อยละ 75 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ซึ่งขณะทดลองผู้เรียนมีความกระตือรือร้น ตั้งใจเรียน สามารถปฏิบัติกิจกรรมและทำแบบฝึกพัฒนาการเรียนรู้ได้ ผู้เรียนมีความสนใจในการแสวงหาความรู้
4. ผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิต ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยมีความคิดเห็นว่าการเรียนโดยใช้เอกสารประกอบการสอนโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชุดพลิกฟื้นชีวิตด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ทำให้ผู้เรียนเข้าใจเนื้อหาโครงการพระราชดำริจังหวัดเพชรบุรีมากยิ่งขึ้น และสามารถนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำวันได้