รายงานผลการดำเนินโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่อ
ผู้รายงาน เยาวลักษณ์ มาส้มซ่า
รองผู้อำนวยการสถานศึกษา โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน
ปีการศึกษา 2558
บทสรุปผู้บริหาร
โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน สังกัดเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอนเปิดสอนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จำนวน26ห้องเรียน ในปีการศึกษา 2558 มีนักเรียนจำนวน 804 คน มีข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาจำนวน 53 คน ประชากรในชุมชนมีอาชีพหลัก คือ รับราชการ ค้าขาย รับจ้าง และส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีฐานะปานกลาง โรงเรียนได้รับการสนับสนุนและความร่วมมือจากชุมชนเป็นอย่างดี การจัดการศึกษาโดยภาพรวมของโรงเรียนใช้ระบบการบริหารแบบมีส่วนร่วม ทุกภาคส่วนได้เข้ามามีบทบาทในการจัดการศึกษา
โครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน ได้รับการสนับสนุนจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) สาขาแม่ฮ่องสอนซึ่งเป็นสถาบันการเงินที่มีความมั่นคงเพื่อการออม การพัฒนา เศรษฐกิจและสังคมของประเทศโดยเฉพาะเศรษฐกิจฐานราก ธนาคารจึงมีบทบาทในการส่งเสริมให้สังคมไทยได้รู้จักการออมบนพื้นฐานการดำรงชีวิตอย่างพอเพียง โดยได้จัดกิจกรรมที่มุ่งเน้นและปลูกฝังนิสัยรักการออมให้แก่เด็กและเยาวชน และเชื่อมั่นว่าหากคนไทยมีจิตสำนึกรักการออมตั้งแต่วัยเยาว์ก็จะส่งผลให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่เห็นความสำคัญของการออม และรู้จักการใช้จ่ายเงินอย่างเหมาะสม มีเงินเก็บออม และสามารถพึ่งพาตนเองได้ในอนาคต และส่งเสริมให้ประเทศชาติเข้มแข็งได้ด้วยเงินออมของคนในชาติ โดยโรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอนมีการดำเนินโครงการธนาคารโรงเรียนตั้งแต่วันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2551 จนถึงปัจจุบัน ปีการศึกษา 2558 นับเป็นการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องมาเป็นเวลา 7 ปี
จากการวิเคราะห์ผลการประเมินมาตรฐานคุณภาพการจัดการศึกษาของโรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน โดยสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา(องค์กรมหาชน) รอบสาม (2554-2558) ผลการประเมินโดยภาพรวม โรงเรียนมีระดับคุณภาพดี ได้คะแนนรวมร้อยละ 86.53 หนึ่งในนวัตกรรมหรือตัวอย่างการปฏิบัติที่ดี (Good Practice) ของสถานศึกษาที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม คือ โครงการธนาคารโรงเรียน และจากผลการประเมินคุณภาพภายในของโรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน ประจำปีการศึกษา 2558โครงการดังกล่าวเป็นโครงการที่ประสบผลสำเร็จและด้วยการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้นักเรียนมีเงินเก็บไว้ใช้จ่ายเมื่อยามจำเป็น ทำให้นักเรียนเกิดความภาคภูมิใจ มีลักษณะนิสัยที่ดีในความมีวินัย มีความซื่อสัตย์ มีความรับผิดชอบ มีความอดทน ประหยัด อดออม มีความเสียสละ รู้จักใช้จ่ายเงิน และบริหารเงินอย่างมีหลักการที่ถูกต้อง มีความรู้ในด้านการบริหาร การบริการ และการทำงานอย่างมีขั้นตอน และทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ นอกจากนั้นนักเรียนยังสามารถนำแนวพระราชดำริ “เศรษฐกิจพอเพียง” มาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันจากการเริ่มต้นที่ประหยัด อดออม สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ของโรงเรียนที่กำหนดไว้ว่า “โรงเรียนเป็นฐาน วิชาการเป็นเลิศ เชิดชูคุณธรรม นำสุขภาพดี มีสุข ปลูกฝังภูมิปัญญา พัฒนาสิ่งแวดล้อม พร้อมสู่ประชาคมอาเซียน” จากเหตุผลข้างต้นทำให้โรงเรียนดำเนินโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน
โครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน มีวัตถุประสงค์ในการดำเนินงานเพื่อส่งเสริมให้นักเรียนรู้จักประหยัดอดออม และสามารถดำรงชีวิตตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงและเพื่อให้นักเรียนที่เป็นคณะกรรมการ หรือเป็นผู้ดำเนินการกิจกรรม ได้ฝึกทักษะการบริหาร การบริการ และการทำงานอย่างมีขั้นตอน ประชากรได้แก่ นักเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน ปีการศึกษา 2558 ที่เข้าร่วมโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ นักเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน ปีการศึกษา 2558 ที่เป็นสมาชิกของธนาคารโรงเรียนเข้าร่วมโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน จำนวน 530 คนและนักเรียนที่เป็นเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานธนาคารโรงเรียน โครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน จำนวน 6 คน
การดำเนินการโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน มีวิธีดำเนินการที่ประกอบด้วย ขั้นวางแผน ขั้นปฏิบัติตามแผน ขั้นติดตามประเมินผล และขั้นปรับปรุง เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ประกอบด้วย 1) แบบสอบถามพฤติกรรมด้านการประหยัด อดออม จากการเข้าร่วมโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน และ 2) แบบสอบถามทักษะการทำงานของนักเรียนที่เป็นคณะกรรมการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอนซึ่งแบบสอบถามทั้งสองฉบับเป็นแบบสอบถามมาตราส่วนประมาณค่าวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ ร้อยละค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการดำเนินงานสามารถสรุปผลได้ดังนี้
1. นักเรียนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 – มัธยมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2558 เข้าร่วมเป็นสมาชิกธนาคารโรงเรียน จำนวน 530 คน ร้อยละ 63.10 ของจำนวนนักเรียนทั้งหมด และนักเรียนมีพฤติกรรมการประหยัด อดออม จากการร่วมกิจกรรมโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน โดยรวมในระดับมาก (μ= 2.66, σ= 0.624) โดยรู้สึกดีใจและภูมิใจเมื่อเห็นยอดเงินในบัญชีเพิ่มสูงขึ้น อยู่ในระดับมาก(μ= 2.78, σ= 0.536) รองลงมา ได้แก่ เลือกซื้อสิ่งของที่สามารถใช้ได้อย่างคุ้มค่า และสามารถจัดสรรและใช้จ่ายเงินตามที่ พ่อ แม่ ผู้ปกครองกำหนดให้ อยู่ในระดับมาก(μ= 2.73, σ= 0.588, 0.575)และพยายามเก็บสะสมเงินไว้ทุกเดือน อยู่ในระดับมาก(μ= 2.71,σ= 0.589)ตามลำดับ
2. นักเรียนที่เป็นคณะกรรมการ ปฏิบัติงานเป็นเจ้าหน้าที่ธนาคารโรงเรียน ในโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน พบว่า
2.1 มีทักษะการปฏิบัติงานด้านการบริหารโดยรวมในระดับมาก (μ= 2.72, σ= 0.51)โดยมีการประชุมวางแผนงานก่อนการเปิดทำการธนาคารโรงเรียนอยู่ในระดับมาก (μ= 3.00, σ= 0.00)รองลงมา ได้แก่ เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ์ ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินกิจกรรมให้พร้อมสำหรับการดำเนินการอยู่ในระดับมาก (μ= 2.83, σ= 0.41)และเข้าใจบทบาทหน้าที่ตำแหน่งของตนเองเตรียมความพร้อมด้านสถานที่ในการให้บริการและเปิดทำการตรงเวลาตามวันและเวลาที่กำหนด อยู่ในระดับมาก (μ= 2.83, σ= 0.41) ตามลำดับ
2.2 มีทักษะการทำงานโดยรวมในระดับมาก (μ= 2.43, σ= 0.77) โดยเตรียมความพร้อมในการให้บริการลูกค้าของธนาคารในแต่ละวัน อยู่ในระดับมาก (μ= 2.83, σ= 0.41) รองลงมา ได้แก่ จัดเก็บเอกสารอย่างเป็นระบบ อยู่ในระดับมาก (μ= 2.67, σ= 0.52) และตรวจสอบความถูกต้องของการบันทึกรายการในใบฝาก – ถอน และบันทึกรายการฝาก – ถอน เงินลงในเครื่องคอมพิวเตอร์อยู่ในระดับมาก (μ= 2.50, σ= 0.84) ตามลำดับ
2.3 มีทักษะการบริการโดยรวมในระดับมาก (μ= 2.65, σ= 0.61) โดย แต่งกายสุภาพ ถูกต้องตามกฎระเบียบและปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์กับผู้มารับบริการ อยู่ในระดับมาก (μ= 3.00, σ= 0.00) รองลงมา ได้แก่ ใช้ถ้อยคำที่สุภาพในการให้บริการเอาใจใส่ผู้เข้ามารับบริการอย่างเสมอภาคและเตรียมพร้อมด้านวัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ สำหรับการบริการ อยู่ในระดับมาก (μ= 2.83, σ= 0.41)ปฏิบัติหน้าที่ตรงต่อเวลาและบริการด้วยใบหน้าที่ยิ้มแย้ม อยู่ในระดับมาก (μ= 2.67, σ= 0.52) ตามลำดับ
ข้อเสนอแนะในการดำเนินโครงการธนาคารโรงเรียน โรงเรียนเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน มีดังนี้
1. โรงเรียนควรจัดกิจกรรมส่งเสริมพฤติกรรมด้านการประหยัด อดออม ด้วยโครงการธนาคารโรงเรียนอย่างต่อเนื่องทุกปีการศึกษา สำหรับการปลูกฝังให้นักเรียนทุกคนมีนิสัยการประหยัดในการใช้จ่าย
2. โรงเรียนควรจัดกิจกรรมให้เกิดความหลากหลายและทำให้นักเรียนมีความตื่นเต้น สนุกและรักในการร่วมปฏิบัติกิจกรรมที่เป็นการส่งเสริมให้มีนิสัยประหยัดอดออม
3. โรงเรียนควรขยายผลไปยังผู้ปกครองในการเข้าร่วมเป็นสมาชิกธนาคารโรงเรียน เพื่อกระตุ้นให้เป็นแบบอย่างที่ดีของนักเรียนในการเสริมสร้างนิสัยประหยัดอดออม
4. โรงเรียนควรจัดกิจกรรมรณรงค์ประชาสัมพันธ์ที่ได้ผล เข้าถึงนักเรียนทุกคนสามารถกระตุ้นให้นักเรียนเข้าร่วมโครงการธนาคารโรงเรียน โดยกำหนดเป้าหมายให้นักเรียนเข้าร่วมโครงการร้อยละ 100
5. โรงเรียนควรฝึกให้นักเรียนทำบัญชีรายรับ – รายจ่ายประจำวัน เพื่อให้รู้จักตนและเกิดความระมัดระวังในการใช้จ่ายที่ฟุ่มเฟือยหรือการใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น
6. ครูควรมีการติดตาม เสนอแนะ และชี้แจง สร้างเสริมหรือผลักดันให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง กลายเป็นคนประหยัด อดออม รู้จักกิน รู้จักใช้จ่ายอย่างระมัดระวัง
7. ผู้บริหารสถานศึกษา และครู ควรเป็นแบบอย่างที่ดีในการเข้าร่วมกิจกรรมธนาคารโรงเรียน
8. ครูที่ปรึกษาควรดูแลอย่างใกล้ชิดและฝึกให้นักเรียนมีกระบวนการทำงานอย่างเป็นระบบ ตั้งแต่การวางแผน การปฏิบัติตามแผน การติดตามประเมินผล และการพัฒนาปรับปรุง
9. คณะกรรมการที่เป็นเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานธนาคารโรงเรียน (นักเรียน) ควรมีการประชุมปรึกษาหารืออย่างต่อเนื่อง เพื่อติดตามประเมินผลการทำงานและพัฒนาปรับปรุงให้งานที่ทำประสบผลสำเร็จ โดยมีครูที่ปรึกษาคอยดูแล
10. โรงเรียนควรจัดบริการรับฝาก-ถอนเงิน โดยฝึกให้นักเรียนใช้บริการจากธนาคารโรงเรียนด้วยตนเอง และขยายเวลาในการเปิดบริการเพิ่มจาก 1 วันต่อสัปดาห์
11. โรงเรียนควรจัดบริการสถานที่ และสร้างบรรยากาศของห้องที่ทำการธนาคารโรงเรียน ให้สะดวกสบายในการเข้ารับบริการ และมีการจัดมุมให้ความรู้ หรือสร้างบรรยากาศกระตุ้นการออมแก่สมาชิก